‘Et tu Brute?’ - De moord op Julius Caesar

Kort nadat hij is benoemd tot 'dictator perpetuus', dictator voor het leven, wordt Julius Caesar op 15 maart 44 v.Chr. (Juliaanse kalender) vermoord in Rome. Het autoritaire gedrag van de heerser werd niet gewaardeerd door de leden van de Senaat. Een complot leidde tot de dood van wellicht de beroemdste Romein uit de geschiedenis.

Terugverlangen naar de Romeinse Republiek

Gaius Julius Caesar werd op 12 juli 100 v.Chr. geboren in Rome. Als 16-jarige zette hij de eerste stappen in de politieke arena en hoewel zijn carrière zich gestaag ontwikkelde, dacht hij dat zijn rivalen Crassus en Pompeius zijn politieke loopbaan konden dwarsbomen. Op 1 januari 49 v.Chr. ontstond er dan ook een burgeroorlog tussen Caesar en Pompeius. Caesar won deze strijd, waardoor hij in 45 v.Chr. heerser over het hele Romeinse Rijk werd. Hij werd dictator, maar er was een groep senatoren die terugverlangden naar de democratische Romeinse Republiek.

Meer weten over de moord op Julius Caesar? Dat kan! In Geschiedenis Magazine 3 van 2022 vertelt Anton van Hooff je alle details over het complot tegen de Romeinse heerser. Neem nu een abonnement!

Bestel nu

Het complot tegen Caesar

Gaius Cassius Longinus stond aan de basis van het complot tegen Caesar. Tijdens de burgeroorlog had hij als admiraal onder Pompeius gediend. Ook Brutus, de zwager van Cassius, werd bij de samenzwering betrokken. De vader van Brutus was getrouwd met Servilia, de maîtresse van Caesar. Hoewel Caesar hem beschouwde als een zoon, besloot Brutus aan het complot mee te werken vanwege de affaire. Uiteindelijk waren ongeveer zestig mensen onderdeel van het complot, dat als doel had terug te keren naar de Republiek.

Had Caesar zijn dood kunnen voorkomen?

Volgens de verhalen is Caesar vlak voor zijn dood gewaarschuwd voor de ‘Idus’ van maart. In de Romeinse tijd was de Idus de dertiende of vijftiende dag van de maand. Caesar had echter geen boodschap aan de voorspelling en wandelde op 15 maart gewoon naar de bijeenkomst van de Senaat. De vergadering vond plaats in het theater van Pompeius, de Curia Pompei, omdat de andere gebouwen van de Senaat door brand waren verwoest. Onderweg ontving hij een briefje van een oude leraar Grieks, Artemidorus, waarin het complot werd verraden. Caesar had echter geen tijd om het bericht te lezen.

"Et tu Brute?"

Bij binnenkomst gingen de senatoren om Caesar heen staan. Dit was normaal gesproken een teken van respect. Senator Casca trok vervolgens echter een dolk en stak daarmee de heerser in zijn rug. Daarna trokken alle samenzweerders de wapens. Caesar werd 23 keer gestoken en overleed ter plekke. Volgens de legende riep Caesar vlak voor zijn dood “Et tu Brute?” (“Ook gij, Brutus?”) toen hij zag dat zijn ‘zoon’ Brutus ook tot het complot behoorde. Er zijn echter historici die deze lezing van het verhaal naar het rijk der fabelen verwijzen. Al was het maar omdat de oudste bron waarin dit zinnetje voorkomt, het werk van Shakespeare is. Een oudere bron die stelt dat Caesar nog iets heeft gezegd, is de biografie van Suetonius. In 121 na Christus, dus lang na de daadwerkelijke moord, schreef hij dat Caesar zich in het Grieks tot Brutus wendde en dus niet het beroemde zinnetje uitsprak. Echter, gezien de zeer zware verwondingen is het nog maar de vraag of Caesar überhaupt in staat was om nog iets verstaanbaars te zeggen. 

Exacte plaats delict ontdekt door Spaanse archeologen

In 2012 claimden Spaanse archeologen dat zij de precieze plek van de moord op de Caesar hadden gevonden. In het Curia Pompei vonden zij een betonnen plaat, die oorspronkelijk niet in het gebouw lag. Deze plaat zou hier door Caesars adoptiezoon Augustus zijn neergelegd om de plaats delict te verzegelen.