Aalbessengelei in de maak. Bron: Wikimedia Commons.

Gelei van aalbessen uit 1612

Deze maand hebben we een recept om 17e eeuwse aalbessengelei te maken! De drie bekendste bessen zijn de aalbes (Ribes rubrum), de kruisbes (Ribes uva-crispa) en de zwarte bes (Ribes nigrum). Aalbessen zouden pas omstreeks de 14e eeuw in Europese kloosters gecultiveerd zijn, kruisbessen en zwarte bessen pas rond de 16e en 17e eeuw in Groot-Brittannië.

Hoe-men Aelbesien gheley maeckt (Magirus 1612, 19)

Neemt aelbesiendie wel rijp zijn/ plucktse vande steelkens/ ende setse in eenen pot te sieden/ op een colvier/ maer siet wel toe/ datse niet aen en bernen/ passeertse dan door den tempst/ ende naer dat ghyse soet ofte goet wilt hebben/ moetter vele van het beschte suycker in doen/ tot claere sirope ghemaeckt/ maec dickachtigh ghesoden/ ende roert het dan onder een/ ende laet het te samen sieden/ tot dat het van passe dick is/ dan ghiet het in glasen oft doosen.

Vertaling:

Een gelei van aalbessen uit 1612

Neem een bakje van ongeveer 250 gram aalbessen en verwijder de besjes van de trosjes. Gebruik hiervoor een vork. Rits de besjes van de tros door de steel van de tros tussen de tanden van de vork te steken. Beweeg de vork naar beneden om de besjes van de tros te scheiden. Probeer de besjes niet te beschadigen. Was de besjes in een vergiet en laat ze uitlekken. Zet een steelpan met een bodempje water op een laag vuur en voeg de besjes toe. Roer goed, zodat het niet aanbrandt. Wanneer de besjes goed verhit zijn, kunnen ze samen met het vocht door een zeef gewreven worden. Vang het sap op in een kom en roer er twee eetlepels suiker doorheen. Giet het sap terug in het steelpannetje en verhit opnieuw op een laag vuur, tot er een siroop ontstaat. Mocht er te veel vocht zijn, kan nog wat suiker of poedersuiker toegevoegd worden om het geheel iets meer in te dikken. Blijf goed roeren om aanbranden te voorkomen. Wanneer het de gewenste stroperigheid bereikt heeft, kan het in een glazen potje geschonken worden en afkoelen.

Een variatie op wat men met het sap van bessen kan doen (Secreet Boeck, 98)

Ghij meucht oock wel dit weggedruckte Sap, sonder Suijcker af sieden, ende alsoo ist oock beter tot der Medicijnen. Daptekers noement Rob de Ribes. Dese Consetue heeft een besondere cracht teghens den Dorst, ende teghens de droochte der Tongen, sij maeckt appetijt, ende insonderheijt is sij goet in alle heete Cortsen. Van ghelijcken mach men oock dit ghesoden Sap, met Wijn menghelen, ende onder de Spijse tot een Sauce ghebruijcken.

Vertaling: 

Het door de zeef geperste sap, zonder toegevoegde suiker en zonder het opnieuw te koken, was een oud medicijn genaamd Rob de Ribes. Het is geschikt om dorst te lessen en een appetijt op te wekken. Daarnaast is het ook goed bruikbaar om de koorts te verlagen. Gemengd met wijn kan dit sap ten slotte ook verwerkt worden in gerechten en sauzen, bijvoorbeeld in nagerechten als ijs of yoghurt of in een saus voor wildgebraad.

En voilá, uw 17e eeuwse Aelbesien gheley is klaar. 

Bon appetit!

Afbeelding

Leestips-Boeken

Titel: Spices and Comfits. Collected Papers on Medieval Food
Auteur: Johanna Maria van Winter
ISBN: 9781903018453
Uitgever: Verloren
Prijs: € 49,-

Rubrieken: 

Tijdperken: 

Piet Hein

Lees het komende nummer van Geschiedenis Magazine. Neem vóór donderdag 4 april 23:59 u. een abonnement.

Ga mee op ontdekkingstocht naar archeologische vindplaatsen in binnen- en buitenland!

Lees het eerste jaar Geschiedenis Magazine extra voordelig én kies een welkomstcadeau!

GM 2 cover - nu in de winkel

Het tweede nummer van 2024 is verschenen. Koop dit nummer bij een kiosk of boekhandel bij jou in de buurt

Vergeten D-Day: Italië, 1943

Lees het komende nummer van Geschiedenis Magazine. Neem vóór donderdag 4 april 23:59 u. een abonnement.

Covers OA

Iedere maand meeslepende en prachtig geïllusteerde verhalen over de geschiedenis van Amsterdam.