Gerrit Rietveld: creatief en eigenwijs
Themamaand 100 jaar 'De Stijl' - Als elfjarige jongen trad Gerrit Rietveld in de leer bij zijn vader. In de jaren daarna ontpopte deze Utrechtenaar zich tot een veelzijdig kunstenaar die met zijn artistieke opvattingen en werken een zeer belangrijke bijdrage leverde aan de Nederlandse kunstnijverheid.
Gerrit Rietveld werd geboren op 24 juni 1988. Als kind keek hij enthousiast toe naar zijn vader die meubelmaker was. Al snel deed hij in de werkplaats van zijn vader ervaring op. Het waren lange dagen en Rietveld verdiende het zout in de pap. Hoewel hij het werk erg leuk vond, wilde zijn horizon verbreden en vanaf zijn zestiende vier jaar lang lessen aan de avondschool van het Utrechts Museum van Kunstnijverheid. Hier leerde hij de kneepjes van het vak van onder meer tekenen en ornamentenleer.
Rietveld in zijn eerste volwassen jaren
Op 18-jarige leeftijd kreeg Rietveld zijn eerste ontwerpopdracht en snel daarna opende hij zijn eigen meubelmakerij in zijn geboorteplaats Utrecht. Al op jonge leeftijd trouwde Rietveld met zijn grote liefde, met wie hij zes kinderen kreeg. Ondertussen begon hij aan een avondcursus architectuur en kwam hij in contact ontwerpers Hendrik Petrus Berlage, Frank Lloyd Wright en met architect met P.J.C. Klinkhamer, die Rietveld de strakke geometrische vormen en primaire kleuren in de kunst bijbracht.
De Stijl
Klinkhamer bleek een groot inspirator van Rietveld, want in de jaren die volgden nam hij Klinkhamers werkwijze over. Het was het begin van ‘De Stijl’, een stroming die tijdens de eerste wereldoorlog in Nederland ontstond. Samen met andere kunstenaars als Theo van Doesburg en Bart Van der Leck stond hij aan de wieg van het gelijknamige tijdschrift, dat in 1917 voor het eerst verscheen. Rietveld was een belangrijke verkondiger van de opvattingen van De Stijl, waarin functionaliteit, eenvoud en primaire kleuren centraal stonden. Omstreeks 1918 begon hij met het ontwerpen van zijn eigen meubelstukken, met zijn beroemdste werk de ‘Rood-blauwe stoel’. Hierin komen Rietvelds opvattingen over de kunst duidelijk naar voren “Zitten is een werkwoord, als je moe bent ga je maar liggen.” Met deze uitspraak reageerde Rietveld op de kritiek dat zijn houten stoel niet comfortabel zat.
Kultuurkamer
In 1924 ontwierp hij het Rietveld-Schroderhuis in Utrecht. Ook in dit werk staat de eenvoud centraal. In de jaren die volgden ontwierp de kunstenaar ook in andere Nederlandse steden gebouwen. Gedurende de Tweede Wereldoorlog weigerde hij zich aan te sluiten bij de Kultuurkamer, een instituut waar kunstenaars, artiesten en journalisten verplicht lid van moesten zijn om hun ambt te kunnen uitoefenen. Rietveld wist echter van geen ophouden: in de illegaliteit maakte de eigenzinnige Utrechtenaar in 1942 nog een meubelstuk.
Laatste jaren
In de dertiger en veertiger jaren werd ''De Stijl' impopulairder en de veelzijdige kunstenaar kwam in het nauw. Zijn ontwerpen werden minder snel in uitvoering gebracht. In de jaren vijftig met een revival bezig. De Utrechtenaar had weer genoeg werk en hij legde zich toe op het ontwerpen van onder meer kunstacademies. Hij ontving in 1964 een eredoctoraat van de Technische Universiteit Delft. In datzelfde jaar overleed hij op 76-jarige leeftijd.
Afbeelding:
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Gerrit_Rietveld_1.jpg
(public domain)
Author: Anonymous
Bronnen:
Diverse auteurs onder redactie van BD/HSK Boekproducties IJsselstein (1997) Schilderkunst van A tot Z. Geschiedenis van de schilderkunst van oorsprong tot heden. (Rebo Productions)
