Het lange verzet van de dalai lama

Na de opstand van Tibet in 1959 vlucht de dalai lama naar India, waarna China het gebied overneemt. Er volgt een lange tijd van verzet tegen China, maar wat is er van dat verzet terechtgekomen?

China bezet Tibet

Op 17 november 1950 viel het Chinese volksleger van Mao Zedong Tibet binnen. Hij wilde alle gebieden veroveren die volgens hem bij China hoorden. Mao kreeg grip op Tibet. Het veroverderde gebied werd in drie delen verdeeld en de boeddhistische leider dalai lama kreeg een deel van het gebied. De veertiende dalai lama van Tibet, Lhama Dhondrub, was ondanks een eigen gebied niet tevreden.

Tibet ten oprechte bezet

Volgens de dalai lama, ook bekend als Tenzin Gyatso, had China het gebied ten onrechte bezet, omdat Tibet in zijn ogen een soevereine staat was. Ook was Tibet volgens hem nooit onderdeel geweest van China. Gyatso baseerde zich daarbij op onderzoek waaruit bleek dat de Chinese en Tibetaanse taal nauwelijks overeenkomsten hadden. Gyatso pleitte voor vreedzame onderhandelingen.

China drukt Tibetaanse opstand kop in

De dalai lama, die na de Chinese inval naast de spirituele leider van het Tibetaanse boeddhisme ook de rol als politiek leider op zich nam, onderhandelde met China. Gesprekken met China liepen op niets uit, waardoor het Tibetaanse volk op 10 maart 1959 in opstand kwam. Vanaf 1955 was er op sommige plekken al sprake van gewelddadig verzet tegen de Chinezen. China drukte de opstand van 1959 gemakkelijk de kop in doordat het Tibetaanse leger klein en slecht getraind was. Gyatso vluchtte naar India en vroeg daar asiel aan. Tachtigduizend Tibetanen volgden hem. In 2009 was het aantal Tibetaanse ballingen gegroeid naar 120.000. Het boeddhisme werd uit Tibet verdreven en maakte plaats voor het Chinese communisme.

Regering in ballingschap

China veroverde het gebied van de dalai lama en voerde daar het communisme in. De Dalai lama zat in India in veiligheid en regeerde vanaf 1960 vanuit Dharamsala in ballingschap. De dalai lama reist sindsdien de wereld rond om aandacht te vragen voor de kwestie en de mensenrechtenschending in Tibet. Sinds 1959 is hij niet meer teruggeweest naar Tibet.

Dalai lama wijst voorstel China af

In 1981 deed China een voorstel, maar dat wees de dalai lama van de hand. In het voorstel van China stonden vijf punten en met een die punten was de dalai lama het niet mee eens. China wilde dalai lama dezelfde status geven als voor 1959, maar ook dat Gyatso benoemd zou worden tot vicevoorzitter van het Nationaal Volkscongres, het parlement van de Volksrepubliek China. Gyatso zou Tibet zo vaak kunnen bezoeken als hij wil, maar de dalai lama weigerde om in Peking te gaan wonen.

China verwerpt voorstel Tibet

Een jaar later, in 1982 deed Tibet zelf een voorstel aan China, maar dat werd verworpen. De dalai lama wilde een unificatie van Centraal-Tibet, Amdo en Kham, samen ongeveer een kwart van het Chinese grondgebied, tot één politieke en administratieve eenheid. China bood Tibet alleen beperkte autonomie. Tot eind jaren tachtig pleitte Gyatso voor een volledig onafhankelijk Tibet. Sinds de jaren negentig zwakte het fanatisme van de dalai lama af en stelde hij lagere eisen. Sindsdien is de dalai lama voorstander van autonomie van Tibet.

De dalai lama vandaag

De dalai lama heeft zich altijd geweldloos tegen de Chinese bezetting verzet. Hiervoor kreeg Gyatso  in 1989 de Nobelprijs voor de Vrede. Op 10 maart 2009 werd de Tibetaanse opstand, op die dag precies vijftig jaar geleden, herdacht. In 2011 deed de dalai lama afstand van zijn politieke rol. Tegenwoordig zet hij zich in voor mensenrechten, promotie van religieuze harmonie en het behouden van het Tibetaanse boeddhisme. In 2009 was Gyatso in Nederland en konden studenten hem vragen stellen in het programma College Tour.   Meer geschiedenis nieuws lezen? Geschiedenis Magazine is hét tijdschrift voor geschiedenisliefhebbers. Laat je inspireren en profiteer van de speciale aanbieding: 1 jaar slechts € 37,50 (i.p.v. € 59,95) én 5 welkomstcadeaus!