Het ontstaan van de Oldambster boerderij
Themamaand Monumenten – In het oosten van de provincie Groningen zijn ze niet te missen: de Oldambster boerderijen. Soms in lange rijen naast elkaar, en af en toe onderbreken ze het serene landschap. De oorsprong van deze bijzondere boerderij ligt in de achttiende eeuw.
De naam van de boerderijsoort is afkomstig van Oldambt, een streek in het uiterste oosten van de provincie. Het bouwtype van de Oldambster boerderijen kwamen in de zeventiende eeuw al voor in het Oosten van Friesland. De eerste Groningse "Oldambstersters" werden in 1720 gebouwd in Nieuweschans, aan de Duitse grens. Later werden ook op andere plekken in de provincie Oldambster boerderijen gebouwd. Het type boerderij werd in 1724 voor het eerst genoemd in enkele kaartboeken. De oudste nog bestaande schuur staat in Warffum, in het uiterste Noorden van Groningen. Deze boerderij is omstreeks 1615 gebouwd.
Kenmerken
Een belangrijk kenmerk van de Oldambster boerderij is dat de woonkamer en de schuur in elkaars verlengde zijn gebouwd. Hierdoor lijkt de boerderij van buiten één geheel. Het woongedeelte wordt gekenmerkt door hoge vensters met kelderramen, waardoor de boerderij een deftige uitstraling heeft. De boerderij is voorzien van kelders en zolders, waar het geoogste graan werd gedroogd. De zoldervloer werd gemaakt van dikke planken, waardoor het gewicht van de graanlast zonder problemen werd gedragen. meer werd. Het gebint, een skelet van houten balken, zorgt bij deze boerenschuren voor genoeg evenwicht. De meeste Oldambster boerderijen beschikken over een slingertuin, die vaak naar Engels voorbeeld zijn aangelegd.
Welvaart Groningse boeren
De binnenkant van de Oldambtster boerderij is vaak mooi versierd en toont de welvaart van de Groningse boeren uit de negentiende eeuw. Rond 1900 specialiseerden de Groninger boeren zich in de akkerbouw, waardoor het Oldambt één van de meest vooruitstrevende landbouwgebieden van Europa werd. Bovendien verdienden ze veel met de hoge graanprijzen, waardoor boerderijen en tuinen op stand ingericht werden. Omdat de woonkamer steeds belangrijker werd, kreeg het Oldambt gaandeweg de bijnaam "villaboerderij". Het chique karakter van de Oldambter boerderij werd versterkt door de slingertuinen, die vaak naar Engels voorbeeld werd aangelegd.
De Oldambt tegenwoordig
De meeste Oldambster boerderijen dienen tegenwoordig nog steeds als boerderij, soms ook aangevuld met een bad & breakfast of theeschenkerij. In het Openluchtmuseum in Arnhem is een Oldambster boerderij uit het dorp Beerta uit 1797 te bewonderen.
Afbeelding:
Wikimedia Commons: Oldambster boerderij
Bronnen:
Heemhut.nl/Oldambster boerderij Onstwedde
Landschapsgeschiedenis.nl/Oldambt
