Jesse Owens op de Olympische Spelen in Berlijn

Hitler wilde geen handen schudden met Jesse Owens

In veel geschiedenisboekjes staat een beroemde foto van de zwarte atleet Jesse Owens. Hij salueert voor de Amerikaanse vlag, omdat hij zojuist het verspringen heeft gewonnen op de Olympische Spelen in Berlijn in 1936. Voor hem staat de Japanner Naoto Tajima, die derde was geworden. Achter hem staat de Duitser Lutz Long die een nazi-groet geeft. Hij was als tweede geëindigd.

Jesse Owens won uiteindelijk vier gouden medailles op de Olympische spelen in 1936: de honderd en tweehonderd meter sprint, het verspringen en de vier keer honderd meter estafette. De suggestie wordt vaak gedaan dat Hitler Jesse Owens niet gefeliciteerd zou hebben, omdat hij het niet kon verkroppen dat een zwarte atleet, een niet-Ariër, er met de belangrijkste prijzen vandoor ging. Dit blijkt een mythe te zijn.

Jesse Owens handen schudden

Het Olympisch protocol

Het was niet Hitler, maar het Internationaal Olympisch Committee (IOC) dat verantwoordelijk was voor uitblijven van een ontmoeting tussen Jesse Owens en Hitler. Hitler had namelijk aan het begin van het toernooi enkele Duitse en Finse gouden medaille winnaars uitgenodigd in zijn loge om ze te feliciteren. Hierop had het IOC de Führer laten weten dat het Olympisch protocol niet toeliet medaillewinnaars te ontvangen in de persoonlijke loge van de gastheer.

Racistische motieven?

Toen Jesse Owens de volgende dag een gouden medaille ontving, werd hij niet uitgenodigd in de loge. Dit gebeurde dus niet vanwege politieke of racistische motieven, maar vanwege het protocol van het IOC. Van tijd tot tijd zijn er claims van mensen die menen dat Hitler en Owens elkaar wel de hand hebben geschud, maar dat blijkt moeilijk te bewijzen.

Jesse Owens

Jesse Owens is voor velen de personificatie geworden van iemand die in zijn eentje Hitlers rassentheorie weerlegde door vier medailles te winnen. Zelf zag hij dat niet zo. Owens had goede herinneringen aan Berlijn 1936. Hier logeerde hij in dezelfde hotels als blanken. In Amerika was dat niet altijd het geval. Owens kreeg, net als de andere Afro-Amerikaanse medaillewinnaars, ook geen felicitaties aangeboden van de Amerikaanse president. Hij merkte tevens op dat hij tijdens zijn verblijf in Duitsland minder last had gehad van racisme dan toen hij weer terugkeerde in zijn eigen land, in de Verenigde Staten. Een veel geciteerde uitspraak van Owens is:

'Although I wasn't invited to shake hands with Hitler, I wasn't invited to the White House to shake hands with the President either.'

Met die uitspraak wilde Owens aangeven dat hij zich eerder genegeerd voelde door de Amerikaanse president dan door de Duitse dictator. Het duurde nog tot 2016 totdat het Witte Huis de Afro-Amerikaanse medaillewinnaars van de Olympische Spelen van 2016 echt erkende. In dat jaar nodigde toenmalig president Barack Obama de nog levende medaillewinnaars uit bij een speciaal evenement.