Huis van Hilde - Esthetiek in Castricum rond 400 jaar na Christus

Door een grote archeologische opgraving eind jaren negentig van de vorige eeuw is bekend geworden dat het gebied in en rondom Castricum vanaf de eerste eeuw tot ver in de middeleeuwen bewoond is geweest. Resten van huizen, akkers, waterputten en mensen uit verschillende perioden zijn daar destijds in grote getale gevonden.

Veel verloren gegaan

Helaas is niet alles van deze opgraving goed bewaard gebleven. Het Verdrag van Malta, dat bodemonderzoek voorafgaande aan bouwprojecten verplicht stelt, bestond toen nog niet. In negen maanden tijd hebben archeologen, amateur archeologen en vrijwilligers een gebied van zesduizend vierkante meter kunnen onderzoeken. Aansluitend kwamen de bulldozers om de grond bouwrijp te maken voor woningen. Waarschijnlijk zijn toen veel onontdekte resten verloren gegaan.

Hilde

Wat ons vandaag de dag herinnert aan deze grote vondst is het skelet van een jonge vrouw, Hilde genoemd. ‘Hilde’ werd als eerste skelet tijdens de opgraving in 1995 uit de grond gehaald. Daarna volgden nog veel meer skeletten, zelfs van baby’s. Archeoloog Maaike Sier herinnert zich: ‘Een mens vinden blijft iets heel bijzonders. Op de opgraving is er meteen een sfeer van grote eerbied. En van grote concentratie, want een skelet moet er in één dag helemaal uit. Anders kan het ’s nachts geroofd of beschadigd worden’ (Uit Het land van Hilde, p. 122).

Het skelet van ‘Hilde’ kreeg veel aandacht in de pers, want ze sprak enorm tot de verbeelding. Het was een jonge vrouw, alleen begraven. Wat was er met haar gebeurd? Was ze vermoord of ziek? Er werd veel over haar gespeculeerd. Opvallend aan Hilde was het feit dat haar linkerarm gebroken was geweest; het leek een breuk die ontstaat als je een harde klap van het gezicht probeert af te weren. Was Hilde per ongeluk gevallen of werd ze bruut mishandeld? Heeft deze breuk iets te maken gehad met haar vroege dood? Of was ze ziek? Deze vragen zullen we helaas nooit beantwoord zien. Wel zeker is dat Hilde waarschijnlijk een zwaar bestaan had. De breuk van haar arm was namelijk niet goed geheeld; een teken dat ze waarschijnlijk weinig rust had gekregen. Of ze nu slecht werd behandeld of niet, een ding is zeker: het boerenbestaan was zwaar.

Boeren met smaak

Naast de breuk van haar linkerarm was er nog een interessant gegeven rondom de vondst in Castricum: Hilde droeg een mooie halsketting van glaspasta gevuld met goudfolie. Dit vertelt ons dat Hilde, ondanks een boerenbestaan, vermoedelijk geen arme dame was en zich bezig hield met haar uiterlijk!

De ketting lijkt uniek, maar dankzij onderzoek is het zeker dat deze kettingen omstreeks het jaar 400 veel gedragen werden. Ze kwamen van verre oorden en werden gekocht van handelaren. Het is waarschijnlijk dat Hilde in haar leven ook andere sierraden heeft gedragen, zoals een mantelspeld (fibula) of mooi bewerkte haarspeld. Niet ver van Hildes graf werd namelijk een zilveren mantelspeld gevonden. Deze dateert van rond 400 jaar na Christus. Brons en zilver waren luxe producten, toch zijn daar best veel objecten van deze materialen gevonden. De mensen waren dus niet heel erg arm in Castricum. Zowel vrouwen als mannen droegen in die tijd sierraden: ringen, kettingen, van been gemaakte amuletten, etc.

Naast sierraden werd tevens aandacht besteed aan het decoreren van aardewerk, het kleurrijk verven van wol en het weven van stof in verschillende patronen. Het ontbrak de voormalige bewoners van Castricum dus ook niet aan een gevoel voor schoonheid. Esthetiek was niet noodzakelijk. Mensen vonden het gewoon mooi om zichzelf en hun leefomgeving te versieren. Vermoedelijk liepen de mensen overdag in eenvoudige werkkleding, maar doften zij zich, net als wij nu, op voor feestelijkheden en bijzondere gebeurtenissen.

Hilde ontmoeten

De provincie Noord-Holland heeft een gezichtsreconstructie laten maken van Hilde. Kom Hilde ontmoeten in Huis van Hilde (Westerplein 6, Castricum) vanaf 15 januari 2015. Naast reconstructies van Hilde en negen anders mensfiguren kun je in Huis van Hilde vier reconstructies van boerderijen bewonderen uit de middenbronstijd. Wil je meer weten over archeologie in Noord-Holland, bezoek de campagnepagina www.onh.nl/huisvanhilde

Bron: Claudia Dekkers, Het land van Hilde.