Jack the Ripper – mythevorming en identiteit

De identiteit van de bekendste seriemoordenaar in de populaire cultuur is ontdekt. Jack the Ripper, van wie zijn naam en verborgen identiteit hebben bijgedragen aan de enorme mythevorming rond zijn persoon, was – zo werd 8 september 2014 bekend - een paranoïde schizofreen uit Polen, Aaron Kosminski genaamd. In 1888 werden in de armoedige, Londense wijk Whitechapel vijf gruwelijke moorden gepleegd die werden toegeschreven aan dit macabere personage.

Barbaarse verminkingen

Tussen 31 augustus en 9 november 1888 werden in Whitechapel vijf prostituees vermoord op eenzelfde, barbaarse wijze, ze staan bekend als de cannonical five. Men vond de slachtoffers terug met doorgesneden keel, zware verminking en zelfs verwijderde organen. Het hoofd van de vrijwilligerspatrouille in de wijk, Georg Lusk, kreeg een brief van de vermeende dader met een deel van de nier van één van de slachtoffers in een doos erbij. Het is bekend geworden als de ‘From Hell- brief’ en werd als volgt in gebrekkig Engels opgesteld:

‘From hell

Mr Lusk Sor I send you half the Kidne I took from one women prasarved it for you tother piece I fried and ate it was very nise. I may send you the bloody knif that took it out if you only wate a whil longer. signed Catch me when you can Mishter Lusk.’

Mediahype

Daarnaast schreef de moordenaar nog een brief die hij ondertekende met de naam Jack the Ripper. Tegenwoordig wordt aangenomen dat deze mediagenieke bijnaam door een journalist is verzonnen om het verhaal wat levendiger te maken: de gevonden brief was waarschijnlijk nep. De naam, evenals de gruwelijkheid van de gepleegde moorden en het feit dat de dader maar niet gevonden werd, leidde tot een langdurige – en zelfs wereldwijde – mediahype.

De Ripper in de populaire cultuur

In oktober 1888 verscheen er al een eerste gothic novel over de Whitechapel-moorden, met als centraal thema de moord op Catherine Eddowes (één van de cannonical five) van 30 september 1888, geschreven door John Francis Brewer. In de jaren erna verschenen er diverse artikelen, romans en semi-serieuze studies rond Jack in binnen- en buitenland. Diverse theorieën over mogelijke beweegredenen van de dader evenals zijn achtergrond passeerden hierin de revue. In diverse Jack the Ripper-verhalen kreeg Sherlock Holmes een rol, ook zijn er diverse verhalen die de Ripper tot een onsterfelijk personage maakten of zijn figuur verwerkten in een science-fiction setting.

In 1927 werd de eerste film (naar het boek van Belloc Loundes) door Alfred Hitchcock op het witte doek gebracht: The Lodger: A Story of the London Fog. Tot en met 2009 werd het boek nog eens vier keer verfilmd. Daarnaast zijn er ruim vijfendertig andere films en serie-episodes uitgebracht door de tijd heen. Tegenwoordig is de bekendste misschien wel From Hell, een film uit 2001 met Johnny Depp. Ook zijn er een aantal theater-, opera- en musicalbewerkingen van het verhaal van de moordenaar gemaakt, in 1917 bijvoorbeeld werd The Lodger voor het eerst op Broadway uitgevoerd.
Tot slot zijn er zelfs een aantal stripboeken aan het karakter gewijd, komt hij sinds 1987 als belangrijk personage voor in ten minste zestien games en zijn er verschillende metalbands die tracks maakten die associeerden aan de naam of het personage.

Complottheorieën en mogelijke verdachten

Toen de moorden net waren gepleegd, dacht men dat de dader wel een chirurg of slager moest zijn, daar de organen vakkundig uit de lichamen van de slachtoffers waren verwijderd. Frederick Abberline, de inspecteur die de moorden moest onderzoeken, liet tijdens zijn leven niets los over de mogelijke dader, alleen dat hij ‘tot de elite zou behoren’. Een andere theorie betrok daarop het Britse koningshuis – en in het bijzonder prins Albert Victor jr. – bij de moorden, hij zou een kind bij een prostituee hebben verwekt en om een internationaal schandaal te voorkomen zou de hofhouding de moorden hebben gepleegd. In 2002 nog werd een boek gepubliceerd waarin werd beweerd dat kunstschilder Walter Sickert (een bekende binnen de hofhouding) , wellicht de dader zou zijn.

Ook werd de dader gezocht onder vooraanstaande leden van de vrijmetselarij. De moordplaatsen vormden op de Londense kaart – als men ze verbindt – namelijk een pentagram, een veelgebruikt occult teken binnen de vrijmetselarij. Meer dan honderd dokters, invloedrijke mensen (bijvoorbeeld de vader van Winston Churchill), minder invloedrijke criminelen en zelfs verschillende vrouwen werden verdacht. Zo dook in 2012 de naam Lizzie Williams op, de vrouw van een arts in een abortuskliniek die zelf geen kinderen kon krijgen en naar verluidt daarom de baarmoeders uit het lijf van de slachtoffers sneed.

Aaron Kominski

In 1888 behoorde de Pool Kominski al tot één van de drie hoofdverdachten van de Whitechapel-moorden. Toch kon zijn betrokkenheid nooit worden bewezen en ging hij vrijuit. Ruim 125 jaar later lijkt hij door de moderne techniek toch als dader te worden aangewezen. Op een sjaal die naar verluidt toebehoorde aan één van de slachtoffers, Catherine Eddowes, werd uitgebreid forensisch onderzoek gedaan en er werden sporen DNA gevonden in de bloed- en spermavlekken die overeenkwamen met het DNA van de nakomelingen van Eddowes en Kominski.

Hoewel niet iedereen de onderzoeksmethode voor 100% vertrouwt, lijkt er eindelijk overtuigend bewijs: Jack the Ripper was Aaron Kominski, een gevluchte Poolse jood die paranoïde en schizofreen was en leed aan hallucinaties. Deze kapper uit Whitechapel pleegde de moorden op 23-jarige leeftijd. In 1891 werd hij opgenomen in een gesticht, waar hij op 53-jarige leeftijd aan gangreen overleed.

Hiermee lijkt een einde te komen aan ruim een eeuw van speculeren en fantasierijke complottheorieën rond deze verpersoonlijking van het kwaad. Geen koninklijke samenzwering, geen occult ritueel en al helemaal geen jaloerse vrouw zonder kinderen, maar een gestoorde figuur is Jack the Ripper. De meest gehypete seriemoordenaar in de geschiedenis valt zo een beetje van zijn mythische voetstuk.