´Koninkrijk der Nederlanden´ van Loe de Jong
Hij schreef zijn levenswerk met de hand en na jaren voorstudie verscheen het eerste deel in 1969. 'Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog' van historicus Loe de Jong is sinds dit weekend online in te zien. Maar door de populariteit van het werk ontstond een massale run op het materiaal, waardoor het tijdelijk niet te downloaden is.
Louis (Loe) de Jong werd op 24 april 1914 geboren te Amsterdam. Nadat hij zijn gymnasiumdiploma aan het Vossius Gymnasium in Amsterdam had behaald, ging hij sociale geografie en geschiedenis studeren aan de Universiteit van Amsterdam (UvA). Al tijdens zijn studententijd, was hij van 1936 tot 1937 redacteur bij het studentenblad Propria Cures, het oudste studentenblad van Nederland, dat in 1890 was opgericht door kritische leden van het Amsterdamse studentencorps . Hij had de smaak te pakken gekregen en na zijn studie ging hij werken bij de Groene Amsterdammer als buitenlandredacteur. Maar toen brak de Tweede Wereldoorlog uit.
Journalist Radio Oranje
De Jong wist dat hij als joodse journalist gevaar liep zodra de Duitsers Nederland binnenvielen. Zodoende vertrok hij na de capitulatie van 14 mei 1940 met zijn vrouw Liesbeth naar Londen. Hij ging daar werken als verslaggever voor Radio Oranje, waar hij later directeur van werd. Radio Oranje was een Nederlandse radiozender die vanuit Groot-Brittannië radioprogramma’s uitzond naar Nederland. De Tweede Wereldoorlog drukte een zware stempel op de rest van zijn leven. Zo had hij veel familieleden verloren tijdens de oorlog en greep de Jodenvervolging hem zeer aan. In 1943 stapte hij daardoor op de minister van onderwijs Gerrit Bolkenstein af met een plan om na de oorlog een Rijksinstituut op te richten dat zich zou gaan bezighouden met het documenteren van de oorlog.
Rijksinstituut Oorlogsdocumentatie
Op 15 september 1945 werd het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie (RIOD) opgericht en De Jong werd directeur. Hij zou die post tot 1979 blijven bekleden. Tien jaar na de start van het instituut, in 1955, kreeg hij van de minister van Onderwijs en Wetenschappen de opdracht een wetenschappelijk verantwoorde reeks te schrijven over de Tweede Wereldoorlog in Nederland en Nederlands-Indië. Hij kreeg vijftien jaar de tijd voor de afronding van het project, maar al snel bleek deze tijdsspanne te hoog gegrepen te zijn. Het eerste deel van de reeks, Voorspel, werd in 1969 uitgegeven. Al in dit werk liet De Jong doorschemeren dat voor de afronding van het project de vijftien jaar niet gehaald zouden worden. Hij schatte de tijd die hij nodig zou hebben eerder op vijfentwintig jaar.
De Bezetting
In diezelfde tijd, van 1960 tot 1965, werd door zijn toedoen ook de Nederlandse tv-serie De Bezetting uitgezonden. Het was in feite een voorbereiding op het werk dat hij later zou gaan schrijven. De Jong presenteerde de reeks zelf, afgezien van het tweede seizoen toen hij ziek was en werd vervangen door Pier Tania. Door zijn programma kreeg de periode van 1940-1945 voor het eerst ruime aandacht op de televisie. Ondertussen zette hij de werkzaamheden voor de boekenreeks door. Het uit veertien delen bestaande standaardwerk Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog gaat over Nederland en Nederlands-Indië tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het laatste deel van de hand van De Jong Epiloog kwam in 1988 uit en het slotdeel van de reeks volgde in 1991. Het werk bestaat uit 18.000 pagina's, 29 boeken en 14 delen
Kritiek
Het werk van De Jong bleef echter niet zonder kritiek. Zo zou hij de boeken volgens sommigen te moralistisch hebben geschreven, doordat hij zich liet leiden door de begrippen ´goed´ en ´fout´, en zou hij de omvang van het verzet in Nederland hebben overdreven. Ook maakte hij fouten in de zaak-Aantjes. Wim Aantjes, een fractievoorzitter van het CDA uit de jaren 70, trad af nadat over zijn vermeende oorlogsverleden grote ophef was ontstaan. Desondanks is het werk van De Jong het omvangrijkste en tevens belangrijkste werk over de Tweede Wereldoorlog in Nederland. Door zijn journalistieke schrijfwijze is de reeks inzichtelijk voor iedereen. "Het leest nog steeds als een trein", zegt Marjan Schwegman, directeur van het NIOD over het levenswerk van een van haar voorgangers.
´Koninkrijk der Nederlanden´ online
'Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog' van De Jong staat dus sinds dit weekend online. Het Nederlands instituut voor oorlogsdocumentatie (NIOD, zoals het RIOD tegenwoordig heet) heeft het standaardwerk integraal op internet gezet. De versie die online staat, is de wetenschappelijk editie, met noten, maar zonder foto's.
