Maagd Ursula begraven in Roermond
Kunsthistoricus Erik Caris van de gemeente Roermond heeft rond kerst 2010 in een altaar in de Roermondse Munsterkerk eeuwenoude, ingemetselde relieken gevonden. Die zijn mogelijk afkomstig van de Heilige Ursula of één van haar maagden, meldde Nu.nl deze week. De Heilige Ursula zou in 483 in Keulen door de Hunnen zijn vermoord.
De legende van de Heilige Ursula verhaalt dat zij door haar vader werd uitgehuwelijkt aan een Britse koningszoon. Als devoot christen weigerde zij met deze heidense prins te trouwen. Ze sloeg op de vlucht, samen met elfduizend andere maagden, en reisde via de Rijn naar Rome. Een andere variant is dat zij een pelgrimstocht wilde maken als voorbereiding op haar huwelijk. Op de terugreis werden zij en haar gevolg in Keulen door de Hunnen gevangen genomen en uiteindelijk gedood. Zij werden door pijlen doorboord, en daarom wordt Ursula meestal afgebeeld met pijlen in haar hand of in haar lichaam.
Oude, maar historisch omstreden traditie
Het verhaal over Ursula komt uit de Legenda Aurea, een verzameling geschriften uit de 13e eeuw van de Genuese bisschop Jacobus de Voragine (in 1298 overleden). Zijn boek bevatte veel Heiligenlevens, en werd vermoedelijk opgesteld als naslagwerk voor preken. Of het verhaal van Ursula echt gebeurd is, is nooit wetenschappelijk vastgesteld. De eerste teksten die over haar gaan bevatten nogal wat historische fouten. Zo worden er pausen genoemd die in de geschiedenis niet bekend zijn. De eerste sporen van haar verering dateren uit de 10e eeuw, maar het is goed mogelijk deze traditie al veel ouder is. Er is namelijk een verhaal over de ontdekking van haar graf in Keulen door een andere heilige, bisschop Kunibert, in het jaar 640. Maar Hagiografieën (Heiligenlevens) zijn moeilijk historisch te duiden.
Foute interpretatie
Elfduizend maagden als gevolg is ook nogal wat. Dit aantal berust waarschijnlijk op een foute interpretatie van de afkorting XI M in de tekst over Ursula. De M werd gelezen als het Romeinse cijfer duizend, in plaats van de afkorting voor martyres (martelares). Het enorme aantal martelaressen voedde echter de reliekenhandel (handel in lichaamsdelen van gestorven heiligen) die in de Middeleeuwen welig tierde. Vrijwel iedere reliekenverzameling in Europa bevat een lichaamsrest van de Heilige Ursula of iemand uit haar gevolg. Andere teksten spreken over een gevolg van elf meisjes, wat natuurlijk iets geloofwaardiger klinkt. Het is dan ook interessant dat de vondst in de Roermondse kerk tien schedels bevat.
Vroege opgravingen
In 1106 werd bij de Sint Ursulakerk in Keulen een Romeinse begraafplaats gevonden. De gevonden beenderen werden toegeschreven aan Ursula en/of haar gevolg en werden in een schrijn geplaatst. De relieken zijn nog steeds in de St. Ursulakerk te zien. In 1893 werd bij herstelwerkzaamheden van de St.Ursulakerk een grafsteen herontdekt uit de 4e of 5e eeuw, waarop te lezen stond dat de onschuldige maagd Ursula acht jaar, twee maanden en vier dagen oud was toen zij overleed. De steen was in de 12e eeuw ingemetseld in de zijbeuk van de St. Ursulakerk. Tegenwoordig is de steen te zien in het Römisch-Germanisches Museum in Keulen.
Roermondse Münsterkerk
Kunsthistoricus Erik Caris heeft de relieken in de Roermondse Münsterkerk met een endoscoop gefotografeerd. Volgens hem gaat het om een belangrijke vondst. Het is zelfs mogelijk dat ze stammen uit het grafveld in Keulen dat in de 12e eeuw werd opgegraven. Of ze echt van Ursula zijn? Wie zal het zeggen?
