Maritieme incidenten in de Straat van Korfoe

Een groep Chinese marineschepen is gisteren de territoriale wateren van Japan binnengedrongen. Het incident maakt onderdeel uit van het Chinese protest tegen de Japanse aankoop van een eilandengroep in de Oost-Chinese Zee. In het verleden heeft een dergelijke schending van territoriale wateren soms grote gevolgen gehad. Zo liep een maritiem incident in de Straat van Korfoe in 1946 uit op een hoogoplopend conflict tussen Groot-Brittannië en Albanië.

Gedurende de Tweede Wereldoorlog werd Albanië in 1939 geannexeerd door Italië en vervolgens in 1943 veroverd door nazi-Duitsland. Na de bevrijding van het land in 1944 riep de communistische verzetsleider Enver Hoxha de Socialistische Volksrepubliek Albanië uit. Dit tot grote onvrede van de Britse premier Winston Churchill, die meende dat heel Oost-Europa langzaam verdween achter het IJzeren Gordijn van het communisme van de Sovjet-Unie.

Straat van Korfoe

Om hun machtsgrip op het gebied niet te verliezen hadden Groot-Brittannië en de Verenigde Staten besloten de strategisch gelegen Straat van Korfoe voor de kust van Albanië uit te roepen tot internationale wateren. Bovendien hadden de beide landen een aantal schepen naar de zeedoorgang gestuurd om deze mijnenvrij te maken. Dit alles onder protest van Albanië, dat vond dat de straat nog steeds tot haar territoriale wateren behoorde en dat men dus toestemming moest vragen om de doorgang te bevaren.

Beschieting door de Albanezen

Op 15 mei 1946 voeren de twee Britse schepen HMS Orion en HMS Superb door het kanaal van Korfoe. Om onbekende redenen greep Albanië dit moment aan om hun onvrede over de situatie te uiten en opende de kustartillerie het vuur. De Britse schepen liepen hierbij geen schade op en er vielen ook geen slachtoffers, maar desalniettemin was Churchill woedend. De Britten eisten een ‘onmiddellijk en publiekelijk excuus’ van de Albanese overheid. Dit kwam er echter niet, want de Albanezen waren van mening dat de straat nog steeds behoorde tot hun territoriale wateren.

Mijnenveld

Een half jaar later, op 22 oktober 1946, stuurde de Britse marine opnieuw een aantal oorlogsschepen door de Straat van Korfoe. Het eskader van twee kruisers en twee torpedobootjagers had toestemming gekregen om het vuur te openen indien zij zich bedreigd voelden. De verwachte beschieting door de Albanezen bleef uit, maar desalniettemin ging het toch mis. Rond drie uur ’s middags liep de HMS Saumarez namelijk op een zeemijn, waardoor er een groot gat in haar voorsteven werd geslagen.

De torpedobootjager HMS Volage kreeg vervolgens opdracht om het getroffen schip naar Korfoe te slepen, maar rond vier uur voer ook de Volage op een zeemijn. Met hulp van de andere twee schepen wist het gehavende eskader uiteindelijk pas twaalf uur later de haven van Korfoe te bereiken. Als gevolg van de explosies waren er 44 doden gevallen en nog eens 42 gewonden. Later zou bij een bergingsoperatie blijken dat het ging om zeemijnen van Duitse origine, maar vanwege de verse verflaag en de afwezigheid van roest op de mijnen was het duidelijk dat ze pas recentelijk te water waren gelaten.

Internationaal gerechtshof

Omdat Albanië ondertussen nog steeds weigerde excuses te maken daagde Groot-Brittannië het land voor het Internationale Gerechtshof te Den Haag. Daar werd uiteindelijk beslist dat de Albanezen de Britten een schadevergoeding van 2 miljoen dollar schuldig waren voor de beschadiging van de twee torpedobootjagers. De Albanese regering weigerde de boete echter te betalen, waarop de Britse regering de diplomatieke betrekkingen verbrak. Het contact tussen de twee landen zou uiteindelijk pas na de val van de Socialistische Volksrepubliek Albanië in 1991 weer hersteld worden.

Japan en China

Op dit moment zijn ook de twee Aziatische grootmachten Japan en China verwikkeld in een maritiem conflict. Onlangs kocht Japan namelijk een aantal onbewoonde eilanden in de Oost Chinese-Zee, een stap die de Chinezen afdoen als een herleving van het Japanse imperialisme. Om hun protest kracht bij te zetten stuurde de Chinese marine gisteren een vloot van zeven schepen richting de eilanden. Volgens het Japanse ministerie van Defensie voer het Chinese eskader daarbij in internationaal erkende Japanse territoriale wateren.