Met hulp van God: de verovering van Antiochië

Tijdens de Eerste Kruistocht boekten de kruisvaarders grote successen. Zij wisten grote gebieden terug onder het gezag van de Byzantijnse keizer te brengen. Verder veroverden zij belangrijke steden waar zij kruisvaardersstaten stichtten. Antiochië, een grote en sterke vestingstad, werd belegerd van oktober 1097 tot juni 1098. De belegering van Antiochië leek meerdere keren te mislukken. Maar uiteindelijk lukte de verovering van Antiochië door de vondst van de Heilige Lans (de Lans waarmee Jezus in zijn zij gestoken werd toen hij aan het kruis hing).

Muren van Antiochië

Antiochië was gelegen op een uiterst strategische locatie op de route van de kruisvaarders naar Jeruzalem. De stad was makkelijk te verdedigen en beschikte over sterke, door de Byzantijnen gebouwde muren en maar liefst 400 torens. De leiders van de kruistocht besloten dat de stad ingenomen moest worden voor zij verder op konden rukken naar Jeruzalem. Dit was geen gemakkelijke taak. Het leger van de kruisvaarders bleek te klein om de gehele stad te kunnen omsingelen. Zo kon het garnizoen van de stad voorraden blijven invoeren. Kronieken van Fulcher de Chartres en Raymond d’Aguilers geven interessante, zij het misschien partijdige, informatie over de belegering. Volgens Raymond d’Aguilers zou het garnizoen van Antiochië uit zo’n 7.000 ridders en 10.000 voetsoldaten hebben bestaan. De belegering van de stad ging gepaard met gevechten en gruwelijkheden over en weer. Het Seljoeken garnizoen dat de stad verdedigde, hing krijgsgevangenen aan de muren, de kruisvaarders executeerden gevangenen.

Ontzetting van Antiochië?

In eerste instantie konden de kruisvaarders leven van het zoeken van voedsel rondom de stad, maar naarmate de belegering voortduurde, verslechterden de omstandigheden in het kamp. Om voedsel te vinden werden grote expedities georganiseerd. Tijdens een zo’n expeditie kwamen de kruisvaarders in contact met een ontzettingsleger, geleid door de heerser van Damascus. Het kwam tot een veldslag, die (waarschijnlijk) gewonnen werd door de kruisvaarders. Toch kampten zij nog altijd met voedseltekorten: in het kamp stierven mensen inmiddels van de honger.   Een tweede ontzettingsleger onder de heerser van Aleppo werd ook verslagen door de kruisvaarders. De omstandigheden in het kamp van de kruisvaarders waren inmiddes zeer slecht geworden. Toen zij hoorden dat een derde ontzettingsleger, nog groter dan de vorige twee, op weg naar Antiochië was, beseften de leiders zich dat actie ondernomen moest worden. Via een list wisten zij de stad binnen te dringen. Bohemund, heer van Taranto, had contact met een Armeense torenwachter, die ‘s nachts ridders de stad binnen lieten.

Verovering van Antiochië

Wat volgde was de inname van de stad en de moord op duizenden inwoners. De citadel van Antiochië bleef echter in handen van de verdedigers. Korte tijd later arriveerde het ontzettingsleger, dat nu Antiochië belegerde. De kruisvaarders zaten, nog altijd met grote voedseltekorten, vast tussen twee vijanden. Een deel van de kruisvaarders, waaronder de belangrijke graaf Stephen de Blois, deserteerde. Op hun terugtocht richting Europa kwamen zij Byzantijnse versterkingen tegen. Zij overtuigden hen van de hopeloosheid van de situatie, waarna de Byzantijnen rechtsomkeert maakten. De kruisvaarders in Antiochië stonden er alleen voor.

Vondst van de Heilige Lans

De wanhoop onder de kruisvaarders was groot. Ze zaten opgesloten tussen vijanden en leden onder groot voedseltekort. Peter Bartholomeus, een monnik, stelde dat hij visioenen had gehad. Hierin werd hem verteld dat de Heilige Lans in Antiochië te vinden was. Op de door hem aangewezen locatie vonden de kruisvaarders niets, totdat de monnik zelf in de kuil sprong. Hij kwam weer tevoorschijn met een speerpunt: de Heilige Lans. Hoewel meerdere leiders van de kruistocht sceptisch waren over de vondst, leidde die tot een enorme versterking van het moreel onder de troepen. De kruisvaarders besloten een uitval te doen en strijd te leveren met het enorme leger dat hen buiten de muren opwachtte.

De slag om Antiochië

Kerbogah, leider van het leger buiten de muren, wist niet zeker hoe hij moest reageren toen de kruisvaarders de stad uitkwamen. De kruisvaarders rukten op met de Heilige Lans in de voorste gelederen. De troepen van Kerbogah bestookten hen met pijlen en staken gras in brand. Hoewel op die manier veel slachtoffers vielen onder de kruisvaarders, bleven zij oprukken. Volgens Raymond d’Aguilers en Fulcher de Chartres werden de kruisvaarders bijgestaan door heiligen. Uiteindelijk wonnen de kruisvaarders door de slag. Een deel van het leger van Kerbogah besloot hem in de steek te laten, waarna het moreel sterk kelderde.

Het Prinsdom van Antiochië

Het garnizoen in de citadel zag dat ook dit ontzettingsleger verslagen werd, en gaf zich over. Bohemond claimde de stad voor zichzelf, ondanks de eed die de kruisvaarders hadden afgelegd aan de Byzantijnse keizer. In die eed beloofden zij Byzantijnse gebieden terug te geven aan de Byzantijnse keizer. De kruisvaarders vonden echter dat de keizer hen in de steek gelaten had: versterkingen waren immers nooit op komen dagen. Zo ontstond de eerste kruisvaardersstaat: het Prinsdom van Antiochië. Bohemond bleef achter, de andere kruisvaarders rukten op richting Jeruzalem, dat in 1099 veroverd werd.