Nederlandstalige muziek: een rijke geschiedenis van verschillende genres

Van de klassieke meezingers naar keiharde hiphop of smartlappen, Nederlandstalige muziek kent vele vormen en vele genres. De redactie zette een paar genres in de Nederlandstalige muziek op een rij.

Levenslied

Voordat de massamedia opkwam werden de mensen vermaakt door rondreizende minstrelen. Zij bezongen het leven, vaak op zo’n manier dat mensen zich erin konden herkennen. Met dit als oorsprong is vandaag de dag het levenslied een lied met een moraal dat een sentimenteel en melodramatisch gevoel geeft, met als kern het echte leven bezingen. In de jaren ’50 scoutte Johnny Hoes als songschrijver en producer, een van de grootste talentenscouts van het land, verschillende artiesten uit de Amsterdamse Jordaan. Omdat veel bekende zangers van het levenslied om deze reden vaak afkomstig waren uit de Jordaan, werd deze ook vaak bezongen in het levenslied.

In de jaren ’80 werd André Hazes ongekend populair bij het grote publiek met zijn levensliederen. Hetzelfde gold voor Frans Bauer in de jaren ’90. Toch bleef het pijnlijk duidelijk dat radiozenders geen interesse hadden in Nederlandstalige muziek, en al helemaal niet in levensliederen. Het levenslied werd vooral gedraaid door de piratenzenders en kleine radiozenders. Na de jaren ’90 leek het levenslied echter in populariteit toe te nemen en werd het vaker gedraaid door de radiozenders. Een nieuwe generatie levenslied zangers was inmiddels geboren, zoals bijvoorbeeld Jannes en Thomas Berge. Vandaag de dag bestaan er ook radiozenders die specifiek gericht zijn op Nederlandstalige muziek, bijvoorbeeld 100% NL.

Smartlap

In de smartlap wordt, net zoals bij het levenslied, het echte leven bezongen. In tegenstelling tot het levenslied heeft het verhaal van een smartlap een kop en een staart. De term smartlap kent haar oorsprong in de jaren ’60. De Zangeres Zonder Naam (ook wel de ‘koningin van de smartlap genoemd’) had in deze jaren veel succes, maar werd niet bij iedereen geliefd. Deze mensen noemden de muziek van De Zangeres Zonder Naam denigrerend een smartlap. Dit is afkomstig uit een analogie van de twee Duitse woorden Schmachtlappen (wat zwijmelaar betekent) en Schmachtfetzen (wat sentimenteel lied betekent). De eerste bekende vermelding van de term smartlap is in 1960 in het tijdschrift De Tijd/De Maasbode.

Enerzijds wordt beweerd dat de smartlap een bijnaam was voor het vastendoek, wat in de katholieke traditie tijdens de vastentijd over het altaar werd gelegd. Anderzijds wordt beweerd dat smartlap afkomstig zou kunnen zijn van het doek waar zangers vroeger hun liederen mee illustreerden. Zo wordt beweerd dat de Middeleeuwse troubadours ook al dergelijke soort ‘smartlappen’ gebruikten om hun lied te ondersteunen. Nog een andere bewering is dat de smartlap door haar volkse karakter afkomstig moet zijn van de markt- en straatzangers uit de 19e eeuw en daarvoor, daar waar het levenslied in feite ook ontstaan is.

Nederpop

Nederpop is een Nederlandstalige muziekstroming van popmuziek. Popmuziek is een afkorting van populaire muziek. Nederpop is dus erg tijdafhankelijk, populaire muziek verandert altijd door de jaren heen. Nederpop kent haar oorsprong ongeveer in de jaren ’50 toen rock-‘n-roll enorm populair werd in de Verenigde Staten. Nederlandse artiesten speelden daarop in. Een van de eerste grote Hollandse rock-‘n-roll hits was ‘Kom van dat dak af’ van Peter Koelewijn. Zoals hierboven al gezegd was popmuziek tijdsafhankelijk, het bleef dus niet alleen bij rock. In de jaren die volgden kwam er ook aandacht voor punkmuziek, discomuziek en andere soorten muziek. Een van de bekendste nederpop bandjes is waarschijnlijk Doe Maar, die zorgde voor een heropleving van de nederpop in de jaren ’80.

Nederhop

Nederhop is een genre die Nederlandstalige rap en hiphop vertolkt. Eind jaren ’70 begin/jaren ’80 werd rap en hiphop in de Verenigde Staten enorm populair. In Nederland kwam dit echter niet echt direct rond die tijd van de grond. Tot eind jaren ’80 rapper Def P, onderdeel van de Amsterdamse groep Osdorp Posse, rapteksten vanuit het Engels vertaalde naar het Nederlands omdat zijn vrienden niet zo goed Engels konden spreken als hij. Vaak werden de teksten letterlijk vertaald naar het Nederlands. Hij noemde dit zelf nederhop. De term breidde zich uit en omvatte niet alleen maar meer het vertalen van Engelse rap naar het Nederlands, maar ook het maken van eigen rap en hiphop. Hoewel talenten die nederhop ten gehore brachten in het begin nog vooral uit de grote steden kwamen (Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Eindhoven en Breda) kwamen wisten aan het begin van de 21ste eeuw nederhop artiesten uit alle delen van het land de hitlijsten te bestormen. De populariteit van nederhop steeg naar nog nooit eerder vertoonde hoogten.