Oprichting van het CDA
Met Hugo de Jonge heeft het CDA weer een nieuwe leider gevonden. Sybrand Buma vertrok in 2019 om burgemeester van Leeuwarden te worden. Onder Buma is het CDA langzaam uit zijn dieptepunt van 2012 gekropen, toen de partij een historisch laag aantal zetels behaalde bij de Tweede Kamerverkiezingen. In 2020 is voormalig minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge verkozen om aan het roer te staan. Zal hij de stijgende koers van Buma door weten te zetten?
Ontzuiling en ontkerstening
Vanaf de jaren ‘60 leidden twee maatschappelijke processen ertoe dat de kiezersaanhang van de drie confessionele partijen - de Anti-Revolutionaire Partij (ARP), de Christelijk-Historische Unie (CHU) en de Katholieke Volkspartij (KVP) - drastisch afnam. Ten eerste zorgde de ontzuiling van de jaren ’60 ervoor dat mensen niet meer op een vaste partij stemden, terwijl de drie partijen zich altijd specifiek richtten op hun eigen achterban. Ten tweede was er in Nederland sprake van een sterke golf van ontkerstening, wat tot gevolg had dat er minder gestemd werd op christelijke partijen.
Crisis binnen de christelijke partijen
Hierdoor ontstond er een crisis binnen de drie partijen. De partijen overwogen verregaande politieke samenwerking. De eerste stappen tot een fusie werden gezet in 1973, toen er een federatie van de drie partijen werd opgezet met als voorzitter Prof. Steenkamp . In 1977 deden de drie partijen voor het eerst mee aan de landelijke verkiezingen onder één noemer. De eerste lijsttrekker was Dries van Agt, die op dat moment minister was in het kabinet-Den Uyl.
Christen-Democratisch Appèl
Onder leiding van Dries van Agt koos het CDA voor een centrumpositie en positioneerde de partij zich fel tegenover het PvdA van Joop den Uyl. Het eerste kabinet waar het CDA aan deelnam, was het kabinet-Van Agt I (1977-1981). Het duurde tot 1980 voordat het Christen-Democratisch Appèl definitief werd opgericht. Tijdens de verkiezingen van 1981 deed het CDA voor het eerst mee als nieuwe partij. Dit resulteerde in een klein verlies van zetels voor zowel het CDA als de VVD, waardoor deze hun toch al geringe meerderheid in de kamer verloren. Van Agt vormde daarom een kabinet in samenwerking met de PVDA en D66. Dit kabinet was door onderlinge onenigheid geen lang leven beschoren en viel al een jaar later in 1982. Van Agt besloot na de val van zijn kabinet uit de politiek te stappen. In de tweede helft van de jaren ‘80 kwam het CDA de interne geschillen tussen de drie partijen, onder leiding van Ruud Lubbers, te boven. Het CDA werd onder leiding van Lubbers leiding groot en belangrijk in de politiek.
Jan-Peter Balkenende
Het CDA zat zeventien jaar lang onafgebroken in het kabinet, eerst onder leiding van Van Agt (1977-1982) en vervolgens onder Lubbers (1982-1994). De glorie duurde tot 1994, toen het CDA bij de verkiezingen van 1994 twintig zetels verloor. Dit kwam onder andere door impopulaire kwesties en maatregelen over de Wet op de Arbeids Ongeschiktheid (WAO) en de Algemene Ouderdomswet (AOW). Onder Jan Peter Balkenende werd de partij opnieuw succesvol in 2002 met maar liefst 43 zetels. Het eerste kabinet Balkenende viel echter snel. De volgende kabinetten liepen ook niet voorspoedig. Het aantal zetels kelderde hard, tot een dieptepunt bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2012 waar het CDA maar 13 zetels haalde. Het was duidelijk dat het CDA een nieuwe koers moest voeren. Deze nieuwe koers werd ingeslagen door de verkiezing van Sybrand Buma als nieuwe partijleider.
Buma en De Jonge
Met Buma als nieuwe leider in 2012 trok de populariteit van het CDA weer een beetje aan. In 2017 werden bij de Tweede Kamerverkiezingen weer 19 zetels behaald. Na een kabinetsformatie van 225 dagen, de langste ooit in de Nederlandse geschiedenis, mocht het CDA weer meeregeren onder kabinet-Rutte III. Buma vertrok weer in 2019 om burgemeester van Leeuwarden te worden. In 2020 bij nieuwe verkiezingen voor het lijsttrekkerschap, won Hugo de Jonge met een kleine meerderheid van 50,7% van de stemmen. Het was een nipte overwinning op het populaire kamerlid Pieter Omtzigt. De Jonge heeft gezegd de populariteit van Omtzigt te willen gebruiken en noemde hem bij zijn overwinningstoespraak zelfs zijn running mate, een term die bij de Amerikaanse presidentsverkiezingen wordt gebruikt voor de vice-president die in aanloop naar de verkiezingen vaak de rechterhand van de presidentskandidaat is. Bij de komende Tweede Kamerverkiezingen van 2021 wordt verwacht dat beide heren dan ook veel terug te zien zullen zijn in de campagnevoering van het CDA.
