Pracht en praal naar eenvoud; ontwikkeling van de begrafenis

Het is voor ons, anno 2016, heel normaal dat we onze doden begraven of cremeren. Vroeger gebeurde dit ook: het concept dat wij als mensen goed moeten omgaan met onze doden is iets wat we van nature bij ons dragen. Toch is de vorm waarin we ons respect betuigen in de loop der jaren sterk veranderd. In de oudheid kenden we pracht en praal, denk bijvoorbeeld aan de hunebedden uit Drenthe of de piramides in Egypte, maar in de middeleeuwen vond een omslag plaats: alles moest eenvoudiger.

Begraven in de kerk

In de middeleeuwen (500-1500) werd veel waarde gehecht aan het geloof. De kerk stond symbool voor dit geloof en daarom werden de doden in de meeste gevallen in de kerk begraven. Deze traditie was in het leven geroepen om de dierbaren zo dicht mogelijk bij het altaar te kunnen leggen, waardoor zij ook tijdens de dood in aanraking konden zijn met god. Dit bleek in de jaren die zouden volgen geen houdbare filosofie. Aan het eind van de middeleeuwen (rond de zeventiende eeuw) nam de bevolking sterk toe. Hiermee steeg ook het aantal overledenen en het werd problematisch al deze mensen in de kerk te begraven.

Belang van hygiëne

Tegen het einde van de achttiende eeuw kreeg de mens steeds meer inzicht in het belang van hygiëne. Men vond het niet meer verantwoord om de doden zomaar in de kerk te begraven. In de Franse tijd werd in Nederland het begraven in kerken daarom verboden, maar dit werd door Willem I weer teruggedraaid in 1813. Toch beseften de Nederlanders zich dat het zo niet langer kon en in 1829 werd nogmaals een verbod op kerkbegrafenissen afgegeven. Nieuwe begraafplaatsen moesten buiten de bebouwde kom worden aangelegd en een goedkope uitvaart werd plotseling gezien als iets positiefs.

Variatie in begrafenisrituelen

Met de secularisering nam tevens de variatie in begrafenisrituelen toe. Een uitvaart wordt vandaag de dag niet altijd meer omgeven door religieuze rituelen. Uitvaarten worden vaak toegespitst op de individuele wensen van de overledene of de nabestaanden. Sommige mensen organiseren een groots afscheid, anderen kiezen juist voor een compacte, goedkope uitvaart die ze zelf in kleine kring organiseren.