PREVIEW: Waarom het Democratische zuiden massaal Republikeins ging stemmen
The solid south van 1964 was overwegend Democratisch ingesteld, waarbij de Democraten bij deals in Washington kondenblindvaren op steun van zuidelijke politici. Vandaag de dag stemt het zuiden juist grotendeels Republikeins. Wat leidde tot dit stuivertje wisselen? Frans Verhagen volgt de ontwikkeling op de voet en legt het in het komend nummer van Geschiedenis Magazine uit. Lees nu de preview.
Door Frans Verhagen
Wie de wortels van de oude Democratische loyaliteit in het zuiden wil begrijpen, moet terug naar de Amerikaanse Burgeroorlog (1861-1865). Het was de Republikein Abraham Lincoln die de slavernij afschafte. Zijn partijgenoten stemden in het Congres voor de smadelijke bezetting van de zuidelijk staten die zich in 1861 als Confederate States hadden afgescheiden. Noordelijke troepen maakten daar tot 1877 de dienstuit. Tijdens die periode van Reconstruction waren de vroegere Confederate States niet vertegenwoordigd in het door Republikeinen gedomineerde Congres in Washington. Het zuiden koos dus voor de Democraten,dat wil zeggen blanken deden dat, want na 1877 was stemmen er voorzwarten praktisch onmogelijk of zelfs onwettig. De term hiervoor was ‘the solid South’. Het waren Democraten die eind 19de eeuw via de zuidelijke staatsparlement en een systeem van segregatie installeerden dat zwarte inwoners wegzette als tweederangs burgers. De zuidelijke president Woodrow Wilson, een racist in hart en nieren, tornde niet aan desegregatie. Hij zat in het Witte Huis van1912 tot 1921.
Tussen 1900 en 1920 verlieten zo’n vijf miljoen zwarten het zuiden, weg van armoede, segregatie, lynchings en de racistische Democraten met hun almacht in politiek en bestuur. In de grote steden in het noorden en langs de oostkust boven Virginia lokte de werkgelegenheid inde industrie. Hier konden zwarten voor het eerst gaan stemmen. Ze kozen vooral de Republikeinse Partij, de club van hun bevrijder Lincoln, maar ze zagen welde voordelen van de manier waarop de Democratische Partij hier werkte. In de grote steden maakte die sinds jaar en dagdeel uit van een clientèlesysteem waarbij verse immigranten baantjes of andere voordelen kregen als ze maar Democratisch stemden. Een grote ommekeer in het stemgedrag van zwarten kwam met de crisis na de beurs krach van 1929 en de deconfiture van Herbert Hoover als Republikeinspresident die geen oplossing had voorde ellende. Arbeiders, blank én zwart, lieten massaal de Republikeinen vallenen steunden de Democraat Franklin D. Roosevelt in 1932. Over de raciale kwestie sprak de nieuwe (progressieve)president niet, want hij moest in het Congres nauw samenwerken met zijn partijgenoten uit het zuiden om zijn New Deal aanvaard te krijgen, een complexmaatregelen voor werkverschaffing, economische stimulans, financiële reguleringen land ontginning. En samenwerken wilden de zuidelijke politici wel, want hoewel ze meenden dat dit gebruik van de federale staat aanleunde tegen verderfelijk socialisme, bracht de New Deal vooruitgang in hun gebied zoals indamming van rivierenwaardoor ook irrigatie en elektriciteit binnen handbereik kwamen. Het was een opportunistische coalitie: FDR de macht, de zuidelijke Democraten de voordelen zonder dat de segregatie op het spelstond. Het zette de Democraten stevig in het zadel, zowel in het noorden als in het zuiden.
Hoe het Democratische Zuiden veranderde in een Republikeinse macht lees je in het komende nummer van Geschiedenis Magazine dat omstreeks 24 augustus verschijnt. Wil je dit nummer niet missen, maar ben je nog geen abonnee? Profiteer vóór donderdag 9 augustus 16:00 u. van van de introductieaanbieding, dan krijg je dit nummer thuis.
