Quatorze Juillet: de bestorming van de Bastille

Met de bestorming van de Bastille op 14 juli 1789, begon de Franse revolutie. Tijdens de bestorming van het middeleeuwse fort waren er maar zeven gevangenen aanwezig. Desondanks groeide de bestorming uit tot het symbool van de Franse Revolutie.

De bestorming van de Bastille wordt vaak gezien als het begin van de Franse Revolutie, maar eigenlijk was er al langer onrust. Een slechte economie, steeds hoger wordende belastingen, dreigende hongersnood door een mislukte oogst en een strenge winter droegen allemaal bij aan de onvrede. 

Een van de meest directe aanleidingen is waarschijnlijk het ontslag van minister financiën Jacques Necker. Hij genoot veel populariteit onder het volk en zijn ontslag zette veel kwaad bloed. Naar verluidt, en naar zijn eigen zeggen, was een woedende toespraak die advocaat en republikein Camille Desmoulins op 12 juli hield, de directe aanleiding. Na het ontslag van de minister hield hij op straat een vlammend betoog waarin hij de Parijzenaars oprieop om de wapens op te nemen, en trok daarbij een pistool. Waarschijnlijk was Desmoulins niet de enige die zo'n toespraak hield, maar waren er meerdere van dit soort bijeenkomsten die dag. Al snel trokken duizenden woedende mensen door de straten. Een eenheid cavalerie deed een poging de orde te herstellen, maar werd daarbij tegengehouden door een door soldaten van de Garde Française, het garnizoen van Parijs. Hoewel dat garnizoen eigenlijk de protesten de kop in zou moeten drukken, was het dus op handen van de Parijzenaren, die daarmee ineens een getrainde legereenheid aan hun kant hadden. Omdat de commandanten van beide legeronderdelen inzagen dat een bloedbad onder de betogers alleen maar zou leiden tot meer onlusten, werd de cavalerie teruggetrokken. 

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Het bleef echter onrustig in de stad. Vlak buiten de stad waren nog altijd duizenden soldaten van het leger van Lodewijk XVI gelegerd en men was bang dat die met geweld de protesten de kop in zouden drukken, hoewel er in het kamp van het koninklijke leger veel twijfel heerste over de loyaliteit van de troepen. Desalniettemin werd er besloten een grote burgermilitie van 48.000 man op te richten. Die militie moest de burgers van Parijs verdedigen in geval van een aanval, maar zou ook de orde in de stad moeten herstellen. Het symbool van de militie werd een cocarde met rood en blauw, de kleuren van Parijs, en wit, de koninklijke kleur. Daarmee was de Tricolore geboren. 

De bestorming van de Bastille

De onrust bleef echter. Het Hotel des Invalides was al bestormd op zoek naar musketten voor de nieuwe militie. De musketten die in Hotel des Invalides waren opgeslagen, hadden echter geen kruit of kogels. Dat lag opgeslagen in de Bastille. In morgen van 14 juli verzamelde zich een menigte van ongeveer duizend mensen voor het middeleeuwse kasteel en eiste dat de troepen in het kasteel de kanonnen van de muren zouden halen en toegang zouden geven tot de voorraden buskruit. Er werd een tijdlang onderhandeld tussen afgevaardigenden van de burgers en de gouverneur van de Bastille, maar de onderhandelingen duurden uren, terwijl de menigte buiten groeide en ongeduldiger werd. Ongeveer rond half twee 's middags werd de menigte onhoudbaar en bestormde de voorhof van de Bastille. De opgetrokken ophaalbrug werd door de bestormers neergelaten door het gedrang kwam daarbij ten minste één iemand onder de brug terecht. In het gedrang vielen schoten en de bestorming ontaardde in een urenlang vuurgevecht. Daarbij kregen de bestormers versterking van de Garde Française die meteen kanonnen meenam. 

Deuren worden geopend

Uiteindelijk opende de gouverneur om half zes de poorten. Hij wist dat hij de meute niet meer tegen kon houden of een wapenstilstand kon afdwingen. Onder de bestormers zijn 99 mensen om het leven gekomen. Slechts één persoon uit de verdedigende partij stierf. De zegevierende opstandelingen sleepten de gouverneur met veel geweld mee naar het stadhuis, waar een volksgericht ontstond. Naar verluidt zou de mishandelde gouverneur zelf zijn doodvonnnis hebben afgedwongen door wanhopig een van de omstanders een trap in de buik te verkopen terwijl hij uitriep: "Genoeg is genoeg! Laat me gewoon sterven!" Hij werd ter plekke vermoord door de menigte. Ook drie officieren en vijf gewone soldaten van zijn garnizoen werden gelyncht.

Na de Bastille

Het was het startschot voor volksopstanden door heel Frankrijk. Kastelen en abdijen werden geplunderd, en de eerste edelen vluchtten het land uit. De koning zelf wist echter tot een overeenkomst met de Parijzenaars te komen. In Versailles hoorde hij een dag na de bestorming van de gebeurtenissen. Volgens de overlevering zou hij gevraagd hebben: "Is dit een opstand?" Waarna hij het veelzeggende antwoord "Nee, Sire, dit is een revolutie," kreeg. Al op 15 juli werd een groot deel van de troepen rondom de stad naar posten aan de Franse grenzen gestuurd, terwijl de koning naar Parijs trok. Daar trok hij het ontslag van Necker in, accepteerde een nieuwe burgemeester van de stad en stelde Marquis de Lafayette aan als commandant van de burgermilitie, die de naam Nationale Garde kreeg. Ook nam hij een tricolore in ontvangst.

Dat verbond zou echter maar van korte duur zijn. Voedseltekorten bleven de stad teisteren en het najaar van 1789 braken er nieuwe onlusten uit die in oktober ontaardden in de 'Vrouwenmars op Versailles'. 

Nationale feestdag

Eigenlijk viert men op 14 juli de verjaardag van de bestorming van de Bastille. Het was een patriottisch feest om de eenheid van Frankrijk te benadrukken. In 1880 werd de dag tot nationale feestdag verklaard, die tot op heden gevierd wordt. ´s Ochtends wordt de feestdag ingeluid met een grote militaire parade op de Champs-Elyssées. De Franse vlag wordt uitgehangen, er wordt veel vuurwerk afgeschoten en er zijn veel shows door het hele land heen.