Romeins aquaduct in de Lage Landen

Tegenwoordig is het gemakkelijk om aan water te komen in Europa. Je hoeft alleen maar een kraan open te draaien en voilà! Via een leidingsysteem met buizen komt het water in onze huizen terecht. Ten tijde van het Romeinse Rijk hadden ze deze gemakken niet en moest er een manier bedacht worden voor een vaste watervoorziening na de stad. De Romeinen bedachten een constructie van technisch vernuft: een aquaduct.

De Romeinse steden werden groter, waardoor het te moeilijk werd voor de bewoners om drink- en was water te verkrijgen. Het aquaduct bracht nu schoon en verse water vanuit de heuvels naar steden. Het water (aqua) werd via stenen kanalen (ductus) verplaatst. In Nederland is er wellicht ook een aquaduct geweest, namelijk tussen Nijmegen en Groesbeek. Ook in het Belgische plaatsje Tongeren lag een Romeins aquaduct.

Tongeren beschermd erfgoed?

De Ruimtelijke Ordening Vlaanderen, dat ook onroerend erfgoed beheert, start een procedure voor de bescherming van het Romeinse aquaduct in Tongeren als archeologische zone. Het doel is dat er op de korte termijn de bodemerosie wordt aangepakt. Op langere termijn wil men het aquaduct uitvoerig onderzoeken. Het aquaduct in Tongeren heeft een aarden wal, geen stenen zoals bijvoorbeeld het bekend Pont du Gard in de Franse Provence. De meeste Romeinse aquaducten waren van aarde gemaakt; de Pont du Gard was de uitzondering. Romeinen bouwden altijd zo efficiënt mogelijk en maakten zo veel mogelijk gebruik van het landschap. Alleen als er geen andere optie was, om bijvoorbeeld een kloof te overspannen, werd er met stenen bogen gebouwd.

Goed bewaard aquaduct

Dit was in Tongeren dus niet het geval, want daar loopt een zes kilometer lange aarden wal van wisselende hoogte. Het bekendste en hoogste gedeelte is de Beukenberg, dat al in 1945 door de stad werd beschermd. Hierdoor is het aquaduct van Tongeren het grootste bewaarde monument van Vlaanderen én het best bewaarde aarden Romeins aquaduct in Noordwest-Europa. In Dorchester te Engeland en Nijmegen zijn er soortgelijke constructies, maar die zijn veel minder goed bewaard. Het aquaduct in Tongeren heeft waarschijnlijk een fundering gehad zodat het niet zou verschuiven. Daar bovenop zat een drinkwaterkanaal. De constructie bracht van de 2e  tot de 5e eeuw n. Chr. drinkwater tot in de Romeinse stad Tongrorum (Romeinse benaming Tongeren). Het oorspronkelijke aquaduct was nog langer, maar het is nog niet duidelijk waar het exact zijn water vandaan haalde.