Sport van de maand: WK Rugby

Tweeënhalve week geleden begon in Nieuw-Zeeland het WK Rugby. De finale is pas op 23 oktober waarmee het WK Rugby een van de langst durende sportevenementen ter wereld is. Tussen de titelkandidaten Nieuw-Zeeland, Australië, Zuid-Afrika en Engeland, zijn ook de kleine Polynesische eilandgroepen Tonga, Samoa en Fiji aanwezig op het WK. Rugby is een Angelsaksische sport die in 1823 voor het eerst werd gespeeld. De sport is verspreid door Britse kolonisten en heeft een grote invloed gehad op de Apartheid en Polynesische oorlogsrituelen.

Rugby is geboren in Engeland. Op een gerenommeerde kostschool in het graafschap Warwickshire, genaamd Rugby School, deed William Webb Ellis in 1823 iets aparts. Tijdens een spelletje voetbal pakte hij de bal op en ging er mee rennen. Hoewel de rugbyregels nog anders waren dan bij het huidige rugby, werd deze actie van Ellis gezien als de eerste keer dat de sport werd gespeeld. Echter, onderzoekers hebben dit verhaal in twijfel getrokken. Zij denken niet dat wat William Webb Ellis deed als rugby kan worden beschouwd. Desondanks is dit verhaal verweven in het rugby van vandaag de dag. Tijdens het WK strijden de landen namelijk om de felbegeerde Webb Ellis Cup.

Het Britse imperium

Rugby is vooral een Angelsaksische sport. Wales, Schotland, Ierland en Engeland zijn traditionele rugbylanden. De Britse kolonisten namen hun voorliefde voor rugby mee naar de vele koloniën die Groot-Brittannië vroeger bezat. Dat is nog steeds te merken op het WK Rugby. De grote kanshebbers Nieuw-Zeeland, Australië en Zuid-Afrika zijn allen voormalig Britse koloniën. Ook andere deelnemende landen zoals Canada, de Verenigde Staten, Namibië en de drie eerder genoemde Polynesische eilanden zijn door Britse kolonisten in contact gekomen met rugby. In totaal zijn dertien van de twintig deelnemende landen op het WK ooit onderdeel geweest van het Britse imperium. De overige deelnemende landen zijn Frankrijk, Argentinië, Italië, Japan, Georgië, Roemenië en Rusland.

Eerste WK

Rugby werd populair in de jaren tachtig van de 19e eeuw. Desondanks zou het bijna een eeuw duren voordat het eerste WK Rugby werd gehouden in 1987. Voorheen waren de internationale toernooien in verschillende regio’s. De oudste is de ‘Home Nations Cup’ die vanaf 1883 werd gespeeld tussen Engeland, Schotland, Wales en Ierland. Dit toernooi werd in 1910 het ‘Five Nations’ toernooi vanwege deelname van Frankrijk. Vanaf 2000 is het ‘Six Nations’ geworden doordat ook Italië mee ging doen. Het waren voornamelijk Australië en Nieuw-Zeeland die herhaaldelijk aanstuurden op het organiseren van een WK. Dit werd tegengehouden door de Home Unions (Engeland, Schotland, Wales en Ierland) omdat deze landen bang waren dat de geliefde amateurstatus van het rugby zou worden aangetast. Pas in 1987 was er een meerderheid binnen het Internationale Rugby bestuur (IRB) vóór het organiseren van een WK. Het eerste WK werd dat jaar in Australië en Nieuw-Zeeland gehouden en werd daarna om de vier jaar georganiseerd. De Web Ellis Cup is sindsdien zes keer uitgereikt: zowel Australië als Zuid-Afrika wisten de cup twee keer te winnen en Nieuw-Zeeland en Engeland sleepten de beker één keer in de wacht.

Apartheid

Het meest memorabele WK was die van 1995 in Zuid-Afrika. De Apartheid was pas net afgeschaft en Nelson Mandela was president geworden van het land dat een strikte scheiding had tussen blanke en zwarte inwoners. Gedurende de Apartheid gold een boycot tegen Zuid-Afrika. Daarom had het nationale rugbyteam, de Springboks, nog nooit aan het WK deelgenomen. Tot 1995. Zuid-Afrika was toen gastland en Mandela wilde rugby, een typisch blanke sport, gebruiken om het land te verenigen achter het nationale team. Tegen alle verwachtingen in lukte het Zuid-Afrika om de finale te halen en daar zelfs de torenhoge favoriet Nieuw-Zeeland te verslaan. De aanvoerder van het Zuid-Afrikaanse team, Francois Pienaar, kreeg de Webb Ellis Cup uit handen van Mandela. De beelden van Pienaar en Mandela zijn de hele wereld over gegaan en staan symbool voor een Zuid-Afrika zonder Apartheid.

Haka

Rugby is een fysieke sport waar grote mannen elkaar zonder enige bescherming te lijf gaan. Eigenlijk is het, zolang het binnen de regels blijft, oorlog tussen de teams. De sterkste wint. Bijna elk WK wordt Nieuw-Zeeland als het sterkste team gezien. Voordat de All Blacks, zoals het Nieuw-Zeelandse team wordt genoemd, de wedstrijd beginnen voeren zij de welbekende Haka uit. In feite is de Haka een oorlogsdans afkomstig van de originele bewoners van Nieuw-Zeeland, de Maori. Doel van de Haka is om de tegenstander te intimideren en uit te dagen. Al bijna 100 jaar beginnen de All Blacks hun wedstrijd met de Haka. De meest uitgevoerde variant is de Ka Mate die rond 1820 was bedacht door een lokale Maori-stam uit het noorden van Nieuw-Zeeland. Soms voeren de All Blacks ook andere Maori-haka’s op zoals de Kapa O Pango en de Timatanga. De drie andere Polynesische deelnemers (Samoa, Fiji en Tonga) voeren ook vlak voor de wedstrijd hun eigen oorlogsdans op. Wanneer de landen tegen elkaar spelen, lopen de spanningen voor de wedstrijd al hoog op als beide landen de tegenstander proberen te intimideren met hun eigen oorlogsdans.

Filmmateriaal over rugby:

Algemeen over de geschiedenis van Rugby en het WK:

- De geschiedenis van het WK Rugby: https://nos.nl/video/271612-geschiedenis-van-het-wk-rugby.html
- De Wereldkampioenen van 1987 tot 2007: https://nos.nl/video/270960-wereldkampioenen-van-1987-tot-2007.html
- Documentaire ‘The History of Rugby’: https://www.youtube.com/watch?v=-A-mhI0PMBk

Het WK van 1995:

- Captain Francois Pienaar over het historische WK van 1995 voor Zuid-Afrika: https://www.youtube.com/watch?v=OKg8x1a1GkM
- Filmtip: Invictus over het WK van 1995: https://www.youtube.com/watch?v=RZY8c_a_dlQ

De verschillende Haka’s:

- Ka Mate: http://www.youtube.com/watch?v=56Hb632BCCw&feature=related
- Kapa O Panga: https://www.youtube.com/watch?v=Nrkvpi9IuSk&list=PLE7821360144BC380&index=24
- Timatanga: https://www.youtube.com/watch?v=Ofj3dCKyI38&feature=related
- De oorlogsdans van Samoa, de SiviTau: https://www.youtube.com/watch?v=qHTJOStlVqc&list=PL40D57C4FB3FCF25A&index=6
- De oorlogsdans van Fiji, de Cibi: https://www.youtube.com/watch?v=6z6hVWcp9qo&list=PLE8A54D1BA83663DF&index=4
- De oorlogsdans van Tonga, de SipiTau: https://www.youtube.com/watch?v=rZ35IUVVFl8&list=PL616FFB7976461F00&index=5
- Tonga en Nieuw-Zeeland voeren tegelijk hun oorlogsdans op: https://www.youtube.com/watch?v=8eGCsEQ15L4&feature=related