Tantaluskwelling historisch verklaard

Als je heel graag iets wil bereiken, maar dat telkens net niet lukt kun je spreken van een tantanuskwelling. Deze uitdrukking stamt uit de Griekse mythologie en gaat over Tantalus die zwaar gestraft werd door de goden.

Tantalus was de koning van Lydië, wat een koninkrijk in het huidige Turkije was. Hij was rijk en succesvol. Zeus, de oppergod, was zijn vader. Hij had Tantalus verwerkt bij de nimf Plouto. Tantalus genoot bijzondere privileges en werd uitgenodigd om deel te nemen aan de maaltijd van de goden, een eer die een gewoon mens bijna nooit ten deel viel. Tantalus werd door zijn populariteit bij de goden echter overmoedig. Zo verklapte hij goddelijke geheimen die hij hoorde tijdens de maaltijd op de Olympus, de plek waar alle goden woonden, aan de mensen. En dat was niet alles. Hij stal ook nog ambrozijn en nectar en gaf het aan de mensen, terwijl dit voedsel slechts voor de goden bestemd was.

Pelops

Later beging Tantalus zelfs een nog grotere fout. Hij doodde zijn zoon Pelops en bereidde van zijn vlees een maaltijd voor de goden. Hij deed dit om te testen of de goden wel zo alwetend waren als ze altijd beweerden. Alle goden hadden door dat Tantalus hen in de val probeerde te lokken, dus ze lieten het vlees staan. Alleen Demeter, de godin van de landbouw, trapte in de val. Zij treurde omdat ze net haar dochter Persephone had verloren en was er met haar aandacht niet bij. Ze at een stuk van het door Tantalus klaargezette vlees, terwijl dit de schouder van Pelops bleek te zijn. De andere goden besloten Pelops  weer tot leven te wekken. Demeter liet Pelops’ schouder vervangen door een ivoren schouder. De goden waren kwaad op Tantalus en zijn hoogmoed tegenover de goden moest worden bestraft. Ook de moord op zijn zoon Pelops moest worden bestraft.

De straf

De straf die Tantalus kreeg was één van de zwaarste straffen die bekend zijn uit de Griekse mythologie. Hij werd door Zeus naar de Hades, de onderwereld, verbannen en kwam terecht in de Tartarus. Hier waren alleen de doden aanwezig die in hun leven vreselijke dingen gedaan hadden en daarom straf verdienden. Daar moest hij tot zijn knieën in het water staan. Het water kwam echter steeds hoger, zodat Tantalus telkens de illusie kreeg dat hij zou verdrinken. Maar als hij dorst had en bukte om van het water te drinken, zakte het water weer, zodat hij zijn dorst niet kon lessen. Ook was er boven zijn hoofd een fruitboom waaraan lekkere vruchten groeiden. Maar als Tantalus zijn honger wilde stillen en een vrucht van de boom wilde pakken, waaide de wind zo dat Tantalus niet bij de vruchten kon.

Zo bleef Tantalus voor eeuwig dorst en honger houden, terwijl zowel water als voedsel binnen handbereik leken. Ondertussen dreigde ook een grote steen die boven zijn hoofd hing bovenop Tantalus te storten. Zo werd hij op drie verschillende manieren gestraft voor zijn hoogmoed, de moord op zijn zoon en het brengen van een menselijk offer aan de goden. Deze mythe leeft nog steeds voort in de Nederlandse taal door de term ‘tantaluskwelling’.