UIT GESCHIEDENIS MAGAZINE: Oorlogshitser of zondebok? Wilhelm II en de Eerste Wereldoorlog
Weinig staatshoofden zijn zo verguisd als de laatste Duitse keizer Wilhelm II. Hem werd de verantwoordelijkheid voor de Eerste Wereldoorlog in de schoenen geschoven. Is dat terecht? Je leest het in het winternummer van Geschiedenis Magazine. Wij publiceren alvast een deel voor.
Door Jacco Pekelder
De absolute oorlogshitser
Middenin de Eerste Wereldoorlog tekende de Nederlandse politiek tekenaar Louis Raemaekers keizer Wilhelm met een bebloed sabel, geflankeerd door zijn meesters Dood en Honger. Raemaekers verbeeldde wat miljoenen anderen destijds dachten: dat Wilhelm de absolute oorlogshitser was, de eerst verantwoordelijke voor alle dood en verderf.
Zelfs Napoleon had dat lot niet hoeven vrezen
Het was zelfs zo dat de overwinnaars na de nederlaag van Duitsland, toen Wilhelm van de troon was gestoten, de Duitse keizer door een speciaal oorlogstribunaal wilden laten berechten. Dit was een unicum in de Europese geschiedenis, zelfs Napoleon had dat lot niet hoeven vrezen. Doordat Nederland hem asiel bood, ontsprong Wilhelm de dans. Het imago van oorlogshitser is echter aan hem blijven kleven. De vraag is of dat terecht was. Zelf zag hij zich eerder als zondebok die in zijn eentje de collectieve schuld van vele politieke leiders moest dragen. En steeds meer historici delen die visie.
Het ‘Driekeizerjaar’
Wilhelm (1859-1941) regeerde vanaf 1888, het ‘Driekeizerjaar’, waarin niet alleen zijn grootvader Wilhelm I overleed, maar ook, na slechts 99 dagen op de troon, zijn vader Friedrich III – hij leed aan keelkanker en was al doodziek toen hij de troon besteeg. De nieuwe vorst was nog geen dertig jaar oud en relatief onvoorbereid op zijn verantwoordelijkheden als koning van Pruisen en Duits keizer. Het stelde dan ook velen gerust dat hij eerst kalm bleef samenwerken met Otto von Bismarck, de door de wol geverfde rijkskanselier die al vanaf 1862 de touwtjes in Pruisen in handen had.
Keizer en kanselier op ramkoers
Maar al snel lagen keizer en kanselier op ramkoers. Dat kwam vooral omdat Wilhelm II vastbesloten was zelf de hoofdlijnen van het beleid uit te zetten. Dit in tegenstelling tot zijn grootvader. Die klaagde weleens hoe zwaar het was keizer onder Bismarck te zijn, maar was zich toch ook bewust geweest van het grote voordeel om te regeren met een rijkskanselier die voor hem de kastanjes uit het vuur kon halen. Kleinzoon Wilhelm was uit ander hout gesneden. Hij was alleen al veel te ijdel om het voorbeeld van zijn grootvader te volgen. Zijn ideaal was een quasi-absolutistisch regime waarin niet de kanselier, maar de keizer de spil van de macht in Duitsland moest zijn.
Het hele artikel lezen? Neem vóór vanmiddag 16:00 uur een abonnement op Geschiedenis Magazine dan krijg je het winternummer van Geschiedenis Magazine thuisgestuurd.
Profiteer van de speciale introductieaanbieding: 1 jaar Geschiedenis Magazine voor slechts € 37,50 (i.p.v. € 59,95) én 5 welkomstcadeaus!
Over Geschiedenis Magazine
Geschiedenis Magazine is hét tijdschrift voor geschiedenisliefhebbers. Boeiende, meeslepende verhalen. Goed verteld, door auteurs met verstand van zaken. Én prachtig geïllustreerd.
