Van zout tot Bitcoins: betaalmiddelen door de jaren heen

Wie heeft de digitale munt Bitcoin in het leven geroepen? Deze vraag is sinds de oprichting van het betaalmiddel in 2009, nog altijd onbeantwoord. Het blad Newsweek onthulde begin maart 2014 dat de Japanse Amerikaan Satoshi Nakamoto het mysterieuze brein achter Bitcoin is. De man ontkent echter alle betrokkenheid. Over de herkomst van de eerste officiële betaalmiddelen in de geschiedenis bestaan minder twijfels.

Zout als eerste betaalmiddel

In de Oudheid, lang voordat er Bitcoins, munten en biljetten in omloop kwamen, ruilden mensen goederen om in hun levensonderhoud te voorzien. Het eerste echte betaalmiddel was zout. Zout was een kostbaar product omdat er levensmiddelen in bewaard konden worden. In het Romeinse Rijk werden de soldaten dan ook uitbetaald in ‘sal’, het Latijnse woord voor zout. Aan deze vorm van loon dankt het woord ‘salaris’ haar bestaan. In beschavingen in Afrika en Azië werden veren, schelpen, kralen en tanden van dieren als betaalmiddel gebruikt.

Eerste munten

In het koninkrijk Lydië, het huidige westen van Turkije, werden zevenhonderd jaar v. Chr. de eerste munten gemaakt. Klompjes goud en zilver uit rivierbeddingen werden platgeslagen, waarna handelaren hun goederen eenvoudig konden kopen en verkopen. Niet elke munt bestond echter uit dezelfde hoeveelheid eremetaal, daarom werd op elke munt geschreven hoeveel goud of zilver het bevatte. In de eeuwen voor het begin van de jaartelling ontwikkelden ook de Chinezen, de Kelten, de Grieken en de Romeinen hun eerste munten. Vanaf het moment dat er munten bestaan wordt het betaalmiddel al vervalst. Wanneer er fraude werd ontdekt stegen de prijzen, waardoor inflatie ontstond. In Europa kon men lang de doodstraf krijgen voor valsmunterij.

Chinees bankbiljet uit de 10e eeuw

Chinees briefgeld

China was het eerste land waar papier op grote schaal werd gebruikt. In de 7e eeuw n. Chr. werd hier dan ook het eerste briefgeld gedrukt waarmee betaald kon worden. Handelaren konden vanaf dit moment reizen zonder een grote hoeveelheid goud en zilver op zak te hebben. Doordat de certificaten op naam stonden, hoefden de handelaren niet bang te zijn om beroofd te worden. In Europa deed het papiergeld pas in 1661 zijn intrede. In Zweden kwamen de eerste Europese biljetten van de pers. Dit liep uit op een fiasco omdat er zoveel geld werd gedrukt dat het zijn waarde verloor.

Goldsmithnote

In Engeland werkte het systeem van de goudsmeden beter. Zij drukten certificaten die een bepaalde hoeveel goud representeerden. Mensen kregen een biljet, genaamd de ‘goldsmithnote’, met daarop de waarde van de hoeveelheid goud die zij in bezit hadden. Naar verloop van tijd werden er meer biljetten uitgegeven dan dat er goud in bewaring lag bij de goudsmeden. In 1694 werd de Bank of England, de eerste centrale bank ter wereld, opgericht. De bank stond garant voor de bedragen die op de biljetten gedrukt stonden.

Nederlands geld

In 1252 werd de Nederlandse florijn geïntroduceerd. Deze munt was de voorloper van de gulden. In de 17e eeuw vonden Nederlandse handelaren munten niet meer betrouwbaar. In Amsterdam waren veel buitenlandse betaalmiddelen in omloop waarvan de waarde niet met zekerheid vast te stellen was. Daarnaast werden munten langs de zijkanten kleiner geveild waardoor de waarde afnam. Het Frankrijk van Napoleon bracht het briefgeld naar Nederland en tijdens de Franse overheersing was de Frank het wettig betaalmiddel. Na de bezetting keerde de gulden terug en werd het briefgeld op grote schaal gebruikt. Het bedrijf Koninklijke Joh. Enschedé drukt sinds 1814 de Nederlandse biljetten.

Bitcoin

De ontwikkeling van betaalmiddelen is na duizenden jaren nog steeds niet beëindigd. Tegenwoordig is er steeds minder contact geld in omloop en stijgt het aantal pinbetalingen ieder jaar. In 2009 is er zelfs een nieuw betaalmiddel, de Bitcoin, ontwikkeld. Banken en overheden hebben geen invloed op de waarde van deze virtuele munt. De Bitcoin leek een speeltje van computernerds, maar steeds meer bedrijven accepteren de Bitcoin inmiddels als legaal betaalmiddel.