Vibrators zijn veilig, maar met mate

Vibrators en dildo's die de weekmakers ftalaten of nonylfenol bevatten, kunnen veilig gebruikt worden tot tien uur per week. Dat concludeert de nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit na een risicobeoordeling van deze producten. De geschiedenis van de dildo gaat duizenden jaren terug, maar ook de vibrator is ouder dan je denkt.

Afbeeldingen van dildo's en het gebruik ervan zijn al teruggevonden op antiek Grieks vaatwerk, en op Romeinse muurschilderingen in bijvoorbeeld Pompeii. Ook zijn er heel oude fallusvormige voorwerpen opgegraven, maar of die daadwerkelijk als dildo gebruikt zijn is moeilijk na te gaan. De vibrator is van latere datum. Al in de oudheid werd geprobeerd op mechanische wijze trillingen op te wekken als een soort body-massage. Maar pas in de 19e eeuw begon de geschiedenis van de vibrator zoals wij die kennen.

Behandelen van hysterie

Vreemd als het misschien klinkt, maar vibrators werden bedacht als medisch instrument voor de behandeling van hysterische vrouwen. Hysterie was een verzamelnaam voor een aantal 'typisch vrouwelijke' aandoeningen zoals onrust, flauwvallen, angsten, hoofdpijnen, slapeloosheid en prikkelbaarheid. Hysterie vinden we het eerst terug bij Hippocrates (ca. 460-377 v. Christus). Hij dacht dat de oorzaak van het ziektebeeld gelegen was in de verstoorde bloedstroom tussen de genitaliën en de hersenen. Het woord hysterie komt dan ook van hystera, het Griekse woord voor baarmoeder. In de 19e eeuw dacht men dat hysterie veroorzaakt werd doordat het 'zaad' van de vrouw zich in haar lichaam ophoopte bij gebrek aan seksuele contacten. Vrouwen die de diagnose 'hysterie' kregen, brachten daarom regelmatig een bezoek aan een arts voor een 'massagebehandeling'. Artsen gebruikten manuele massage om de vrouw tot een 'paroxcysme', een hoogtepunt, te brengen. Een orgasme op medische indicatie dus.

Water, lucht en stoomtechnieken

Hoewel er ongetwijfeld uitzonderingen geweest zullen zijn, vonden veel artsen het een tijdrovende en vermoeiende 'behandeling', en dus werd er gezocht naar alternatieven. Massage door waterstralen was er daar één van: de Franse bekken douche bleek een effectief middel, maar was ook duur, en het maakte zo'n rommel. De eerste mechanische vibrators werden op handkracht bediend, zoals de in 1855 uitgevonden Macurator Bloed Circulator, die op dezelfde manier werkte als een handboor of eierklutser, en veroorzaakten trillingen. De Veedee (1906) was een concept dat hierop voortborduurde. Deze kon door gebruik van een vliegwiel ook horizontale trillingen produceren. Ook experimenteerde men in de 19e eeuw met vibrators die werkten met perslucht en vacuüm. Vanaf 1875 begon men ook te experimenteren met stoom-aangedreven vibrators. De Amerikaanse arts George Taylor slaagde er in 1880 in om een enigszins handzaam model te bouwen, de 'Manipulator' die werkte met een mix van handkracht en stoom. Maar toch bleven deze machines (want dat waren het) groot en onhandig.

Vermomde vibrators

Electriciteit bleek uiteindelijk de oplossing. Rond 1875 kwam de 'Koperen Zweedse Vibrator' op de markt. Het apparaat bestond uit een koperen body met een bakelieten kop. Aan het begin van de 20e eeuw vond het apparaat zijn weg naar de consumentenmarkt, en daarmee werd de vibrator één van de eerste elektrische apparaten in huis. Vibrators werden op grote schaal gefabriceerd. Hoewel er nog steeds een medische waas om het apparaat hing, was de vibrator duidelijk de dokterspraktijk ontstegen. Vanaf de jaren '20 werd erkend dat het hier om een seksspeeltje ging, met als gevolg dat de vibrator weer 'ondergronds' ging. Vanaf de jaren '50 werden ze weer meer verkocht, maar dan vermomd als 'massagestaaf', haarborstel, apparaat voor de verzorging van nagels, en zelfs als stofzuigeraccessoire. Pas na de seksuele revolutie, in de jaren '70, werd de vibrator weer als seks-toy geaccepteerd.

Meldingsplicht

Vandaag de dag worden er ieder jaar meer dan een miljoen seksspeeltjes en vibrators verkocht in Nederland. Of dat zo blijft na de constatering van de nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit (nVWA) moet nog blijken. Uit hun laboratoriumonderzoek bleek dat kleine hoeveelheden weekmakers zoals DEHP en DINP vrij komen bij gebruik. Ftalaten kunnen onder andere nierschade veroorzaken. Deze stoffen zijn niet verboden in erotische artikelen. Vandaar dat nVWA de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport adviseert om fabrikanten te verplichten om te vermelden waar de artikelen van zijn gemaakt, zodat de consument zelf kan kiezen. Daarnaast zou op de verpakking van glijmiddelen moeten komen te staan of ze oliehoudend zijn. De olie bevordert namelijk de afgifte van ftalaten.