Gevaren in de Tour de France

Regelmatig is de Tour de France het toneel van bizarre valpartijen waarbij wielrenners zwaargewond raken. De veiligheid bij de Tour de France is al jaren onderwerp van discussie, met name na de tweede editie van de wielerronde in 1904.

Op 19 januari 1903 kondigde Henri Desgrange, hoofdredacteur van L'Auto, een sensationeel plan aan: een wielerwedstrijd door heel Frankrijk, die een hele maand zou duren. De eerste Tour de France startte op 1 juli 1903 en zestig renners deden mee. De route bestond uit zes etappes van 400 kilometer door heel Frankrijk. Maurice Garin won de eerste tour. Géorges Lefèvre, assistent van Desgrange, bracht op een opzwepende manier verslag uit en maakte het publiek enthousiast voor het sportevenement. Het was een groot succes en besloten werd om het jaar erop weer een ronde van Frankrijk te houden.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Tweede Tour de France

In 1904 werd de tweede ronde van Frankrijk georganiseerd. De race verliep minder voorspoedig dan het jaar ervoor. De route was vrijwel identiek, met wederom zes fasen. Het gevolg was dat wielrenners delen van het parcours gingen afsnijden en zelfs delen met het openbaar vervoer deden. Dat was mogelijk doordat in tegenstelling tot nu, de race zich ook ‘s avonds afspeelde en de controle minimaal was. De toeschouwers gingen zich deze keer bovendien bemoeien met het verloop van de wedstrijd.

Gemaskerde supporters

Op de Col de la Republique reden Maurice Garin, de winnaar van de tour van 1903, en Lucien Pothier weg van het peloton. De nacht viel in en naast hen doemde een auto op met daarin vier gemaskerde mannen die hen aanvielen. Het lukte de renners om de klappen te ontwijken, waarna ze probeerden de belagers van zich af te schudden. De auto volgde de renners kilometers lang, terwijl ze schreeuwden, dreigden en probeerden hen van de weg te duwen. Pas toen er een officiële volgauto naderde, sloegen de belagers op de vlucht. Het waren supporters van Ferdinand Payan uit Àles, die eerder uit de cours was gezet doordat hij zich door een auto zou hebben laten voortslepen.

Knuppels

De tweede etappe ging over de Col du Grand Bois bij St. Etienne. Bovenaan stonden toeschouwers de renners op te wachten. Ze hadden gehoord over het sjoemelen van sommige renners en wilden het heft in eigen handen nemen. Ze blokkeerden de weg en de renners moesten afstappen. De toeschouwers steunden de plaatselijke renner Antoine Fauré, die als enige mocht doorrijden. Garin kon echter niet ontkomen en de supporters gingen hem met knuppels te lijf en riepen: ‘Weg met Garin! Leve Fauré! Dood aan alle anderen!’ Toen het geluid van een volgauto naderde en er een schot werd afgelost door tourcommissaris Georges Lefèvre, werd het schouwspel onderbroken.

Glas en spijkers

De wielrenners volgden het parcours verder naar het zuiden. Maar de strijd was nog niet gestreden. In Nîmes lagen de straten vol met spijkers en glasscherven en verscheidene renners kregen een lekke band. Het peloton baande zich een weg door de moeilijk doorgaanbare wegen, totdat er stenen naar de renners werden gegooid. Wederom vuurden de commissarissen waarschuwingsschoten af, waarna de aanvallen ophielden. De dagen erna zat de organisatie in de volgauto’s met geladen pistolen, zodat de incidenten zich niet wederom zouden herhalen.

Diskwalificatie

De tour had een bizar verloop en ook de afloop liet de gemoederen niet met rust. Na een onderzoek werden de eerste vier wielrenners van het klassement gediskwalificeerd nadat was gebleken dat sommige wielrenners hier en daar de trein en binnenwegen hadden genomen en zich mee lieten trekken door auto’s. De uitslag was een bittere pil voor de renners. Pothier werd levenslang geschorst, Garin mocht twee jaar niet meer koersen en de vijfde, Henri Cornet, werd uiteindelijk tot eindwinnaar uitgeroepen. Na een tour die niet makkelijk vergeten zou kunnen worden, ontstond de vraag of er überhaupt nog een volgende ronde van Frankrijk moest komen. Desgrange leek het bijltje erbij neer te willen gooien. De vele incidenten onderweg hadden hem totaal ontmoedigd. Maar uiteindelijk besloot hij: "De Grote kruistocht van de wielersport mag niet eindigen met zo'n valse noot."

Boze supporters 

De bizarre geschiedenis van de tweede Tour de France was niet de enige keer dat supporters het wielrenners lastig maakten. In 2010 jaar stond een fanatieke supporter bovendien de tour te fotograferen óp de weg waar de wielrenners overheen moesten rijden, wat zorgde voor de nodige overlast. Ook is er veel te doen over supporters die meerennen met wielrenners, vooral tijdens de bergetappes. En daarbij gebeuren nog altijd dingen die doen denken aan de tour van 1904. In 2015 kreeg gele trui-drager Chris Froome een bidon urine over zich heen gegoten door een fanatieke supporter die Froomes hegemonie in het klassement niet kon waarderen. 

Ongelukken en helmplicht in de Tour de France

Er zijn er nog veel meer voorbeelden van ongelukken tijdens de Tour, zoals die van Hoogerland. Soms door toeschouwers die in de weg staan, aanrijdingen met een van de auto's of de vele motoren die met het peloton mee rijden, door het lastige parcours of gewoon door domme pech of een stuurfout. Bij veel van die ongelukken raken wielrenners gewond en enig renner heeft vanuit het ziekenhuis moeten toezien hoe zijn ploegmaten de finish haalden. De enige bescherming die wielrenners hebben, is hun helm, en voor 1995 hadden veel wielrenners die niet eens op. 

Er waren dodelijke ongelukken nodig om wielrenners hun helm te laten dragen. Tijdens de Tour van 1995 kwam een groep wielrenners ten val tijdens de afdaling van de Col de Portet d'Aspet. Onder hen was de 24 jarige Italiaan Fabio Casartelli, een talent, die drie jaar eerder op de Olympische Spelen nog een gouden medaille won. In de valpartij raakte hij met zijn hoofd een betonblok langs de weg. Hoewel doktoren binnen enkele seconden aanwezig waren, konden ze niet voorkomen dat Casartelli op weg naar het ziekenhuis overleed door het hersenletsel dat hij opliep tijdens de val. Volgens veel doktoren had Cassartelli nog kunnen leven als hij een helm had gedragen, maar desondanks werd de helm nog niet verplicht. 

Dat gebeurde pas in 2003, toen tijdens de wielerwedstrijd Parijs-Nice de eveneens 24 jaar oude Kazach Kivilev met zijn hoofd hard het asfalt raakte. Een dag na de val overleed hij. Datzelfde jaar maakte de Internationale Wielerunie een helm verplicht bij alle wedstrijden.