Rwagasore Dag in Burundi
Op 13 oktober 1961 werd Louis Rwagasore koelbloedig vermoord door de Griekse winkelbediende Jean Kageorgis. Burundi verloor op deze dag de belangrijkste voorvechter van haar onafhankelijkheid. Sindsdien herdenken en vieren de Burundezen ieder jaar op 13 oktober Rwagasore Dag. Jarenlang werd gespeculeerd over de betrokkenheid van de Belgische overheid bij de moord, maar het bleef een mysterie. In 2021 suggereerde socioloog Ludo de Witte dan toch wat velen al vermoedden: op basis van zijn onderzoek zou de Belgische overheid de bal inderdaad aan het rollen hebben gebracht.
Louis Rwagasore werd op 10 januari 1932 geboren in de Belgische kolonie Ruanda-Urundi. Hij was de oudste zoon van koning Mwambutsa IV en daarmee kroonprins van de Ganwa dynastie. Zijn koninklijke afkomst weerhield Rwagasore er echter niet van om zich te mengen in de politiek. Al op jonge leeftijd bleek hij een grote voorvechter van de onafhankelijkheid van Burundi.
In 1958 richtte Rwagasore de Unie voor de Nationale Vooruitgang (UPRONA) op. Zijn vader was van mening dat leden van het koningshuis zich niet moesten bemoeien met de politiek en probeerde hem een andere functie te geven, maar de kroonprins weigerde. Een jaar later trad Rwagasore, een Tutsi, in het huwelijk met de Hutu-prinses Marie-Rose in een poging beide etnische groeperingen te verenigen achter zijn nationalistische ideaal. Hij riep de bevolking van Burundi op tot burgerlijk verzet, onder andere door Belgische winkels te boycotten en de belastingen niet meer te betalen. De Belgische koloniale overheid besloot daarop Rwagasore onder huisarrest te plaatsen.
Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!
De populariteit van Rwagasore groeide sterk onder de Burundezen. Tijdens de parlementsverkiezingen van 1961 kreeg zijn partij UPRONA maar liefst 80 procent van de uitgebrachte stemmen. Nog datzelfde jaar werd Rwagasore benoemd tot minister-president van Burundi. Slechts twee weken later, op 13 oktober 1961, kwam er echter alweer een einde aan zijn premierschap. Rwagasore werd tijdens een diner in het Hotel Tanganyika doodgeschoten door de Griek Jean Kageorgis.
Al snel barstten speculaties over de betrokkenheid van de Belgische overheid los. Het was algemeen bekend dat het Belgische koloniale bestuur geen fan was van Rwagasore, aan wie het succes van UPRONA te danken was. Maar niemand wist zeker of de Belgische overheid achter de moord zat. Tot de Vlaamse socioloog Ludo de Witte, die al eerder de Belgische betrokkenheid bij de moord op de Congolese premier Patrice Lumumba in januari 1961 naar buiten bracht, in 2021 een boek uitbracht met bewijs dat uitwees dat de Belgische overheid ook een rol had in de moord op Rwagasore. Dat het Belgische koloniale bestuur de moord zelfs had gesuggereerd en de daders straffeloosheid had beloofd, bleek uit een tot nu toe onbekend strafonderzoek. Van het originele strafonderzoek is niets bewaard gebleven, maar wel bestaat er een rapportage van een Britse ambassadeur in Burundi die het strafonderzoek op de voet volgde. De Witte kwam deze op het spoor in het Britse nationale archief en wist zo de mysterieuze aard van de moord op te lossen.
Slechts een paar maanden na de dood van Rwagasore, op 1 juli 1962, werd Burundi alsnog onafhankelijk. Sindsdien herdenken de Burundezen ieder jaar op 13 oktober hun belangrijkste nationalist op Rwagasore Dag.
