Geschiedenis van Azerbeidzjan

Azerbeidzjan heeft de organisatie van het Eurovisie Songfestival dit jaar aangegrepen om definitief afstand te nemen van het Sovjet-verleden. Met grootse bouwprojecten hoopt president Alijev het land te profileren als een moderne Westerse natie. Vóór de Sovjet-overheersing, die begon in 1921 en 70 jaar duurde, was Azerbeidzjan de eerste democratische moslimstaat ter wereld. Sindsdien is het land er qua mensenrechten echter alleen maar op achteruit gegaan.

Azerbeidzjan werd waarschijnlijk voor het eerst bewoond door de Scythen in de 9e eeuw voor Christus. Rond 600 werden zij verdreven door de Meden, die het gebied inlijfden bij hun rijk. Zij gaven het land de naam ‘Atropatene’, afgeleid van het Medische woord voor gouverneur ‘Atropates’, dat letterlijk ‘beschermd door vuur’ betekende. In de daaropvolgende eeuwen werd Azerbeidzjan onder andere overheerst door de Grieken, de Sassanieden, de Islamieten en de Perzen.

Strijd met Rusland

Na de val van de Perzische dynastie van de Safawiden in 1722 werd Azerbeidzjan grotendeels onafhankelijk. Hoewel het gebied in theorie nog toebehoorde aan de Iraanse sjah, viel het bestuur in de praktijk in handen van de lokale Azerbeidzjaanse khans. Deze onafhankelijkheid betekende echter ook dat het land niet langer beschermd werd tegen het zich steeds verder uitbreidende Russische rijk. Het gebied was dan ook regelmatig het toneel van grote oorlogscampagnes, totdat de Russen in 1813 definitief de overwinning behaalden en Azerbeidzjan inlijfden bij het Russische rijk.

Eerste democratische moslimstaat

Pas na de verzwakking van Rusland als gevolg van de Eerste Wereldoorlog en de Russische revolutie kon Azerbeidzjan in 1918 echt onafhankelijk worden. Aanvankelijk vormde het samen met Armenië en Georgie de Transkaukasische Federatieve Republiek, maar deze werd enkele maanden later al weer opgeheven. Azerbeidzjan riep daarop de eigen onafhankelijkheid uit en werd hiermee de eerste democratische moslimstaat ter wereld. Bovendien kregen ook vrouwen stemrecht, waarmee het land in die zin moderner was dan vele Westerse naties. Een lang leven was deze republiek echter niet beschoren, want in 1921 werd Azerbeidzjan weer ingelijfd bij Sovjet-Rusland.

Einde van de Sovjet-Unie

Azerbeidzjan zou vervolgens ruim 70 jaar onderdeel blijven van het communistische machtsblok. Pas in het najaar van 1991, toen de Sovjet-Unie in rap tempo uit elkaar viel, werd het land weer een onafhankelijke democratische staat. Wederom zou deze echter niet lang stand houden, want na een staatsgreep in 1993 viel de macht in handen van Heydar Alijev, de voormalige leider van het Sovjet-Azerbeidzjan. Onder Alijev beleefde de Azerbeidzjaanse economie een bloeiperiode en keerde de rust in het land terug, maar tegelijkertijd was er op overheidsniveau op grote schaal sprake van corruptie, machtsmisbruik en verkiezingsfraude.

Verkiezingsfraude in Azerbeidzjan

In 2003 werd Heydar Alijev opgevolgd door zijn zoon, Ilham. Ook hij maakte zich meerdere malen schuldig aan verkiezingsfraude en voerde in 2009 zelfs een nieuwe grondwet in, waarin de vrijheid van de pers werd beperkt. Toch probeert Ilham Azerbeidzjan naar de buitenwereld met name te profileren als een zeer moderne natie.

Eurovisie Songfestival

Zo liet hij voor de organisatie van het Eurovisie Songfestival in 2012 een geheel nieuw theater en een groot ‘Vlaggenplein’ aanleggen. Voor deze immense bouwprojecten werden er echter wel tientallen flats gesloopt en zijn er inmiddels naar schatting ruim 20.000 mensen, zonder enige inspraak, uit hun huis gezet. Wat dat betreft is het dus slecht gesteld met de mensenrechten in het land dat ooit de eerste democratische moslimstaat ter wereld was.