Mensheid was 70.000 jaar geleden bijna uitgestorven

Vandaag de dag lopen er naar schatting ruim 7 miljard mensen rond op aarde. Wat velen van hen echter niet beseffen is dat de spectaculaire groei van de mensheid ruim 70.000 jaar geleden bijna tot een vroegtijdig einde kwam. Toen werd de wereldbevolking als gevolg van de uitbarsting van een ‘supervulkaan’ namelijk teruggebracht tot enkele duizenden, zo blijkt uit een nieuw boek van wetenschapper Sam Kean.

Dat vulkaanuitbarstingen grote invloed kunnen uitoefenen op het leven op aarde is al veel langer bekend. Zo resulteerde de eruptie van de Indonesische vulkaan Mount Tambora in 1815 in de uitstoot van zo veel vulkanisch as dat de temperatuur op aarde wereldwijd drastisch daalde. Grootschalige misoogsten waren het gevolg en het jaar 1816 kwam ook wel bekend te staan als ‘het jaar zonder zomer’.

Supervulkaan Toba

“De catastrofale gevolgen van de eruptie van Mount Tambora in 1815 vallen echter in het niets bij de supereruptie van 70.000 jaar geleden”, aldus auteur en wetenschapper Sam Kean. In zijn boek The Violinist’s Thumb over de ontwikkeling van de menselijke genen schrijft hij over de uitbarsting van de inmiddels niet meer bestaande vulkaan Toba, gelegen op het Indonesische eiland Sumatra. Deze behaalde de hoogste waarde van ‘8’ op de Volcanic Explosivity Index, wat staat voor een ‘mega-kolossale eruptie’.

Vulkanische winter

Bij de uitbarsting van de Toba werd in totaal 2.800 km3 aan vulkanisch gesteente de atmosfeer in geschoten, ruim 35 keer zoveel als bij de eruptie van Mount Tambora in 1815. Toen dit puin allemaal weer op het aardoppervlak was neergedaald, lag er een 6 centimeter dikke aslaag over geheel Zuid-Oost Azië.

Bovendien hadden al deze stofdeeltjes in de atmosfeer een grote invloed op het klimaat op aarde, dat op dat moment al te kampen had met een ijstijd. Ruim zes jaar lang vielen er geen zonnestralen op het aardoppervlak, met als gevolg dat temperaturen op sommige plaatsen wel met 20 graden Celsius daalden.

Bottleneck

Het resultaat was dat de menselijke wereldbevolking ineenstortte. Precieze aantallen ontbreken, maar één studie stelt dat er op het dieptepunt nog slechts 40 mensen in leven waren. Andere wetenschappers zijn wat conservatiever en houden het op een wereldbevolking van ongeveer 1000 vruchtbare volwassenen. De genetische ontwikkeling van de mens bereikte hierdoor een ‘bottleneck’ (flessenhals), waarbij het voortbestaan van de gehele mensheid slechts afhing van enkele duizenden.

Yellowstone

Gelukkig slaagde de mensheid er 70.000 jaar geleden in om de eruptie van supervulkaan Tuba te overleven en is de wereldpopulatie inmiddels aangesterkt tot ruim 7 miljard. “Desalniettemin is het nog steeds niet zeker dat we geheel veilig zijn van de gevolgen van een grote vulkaanuitbarsting”, zo stelt Kean.

Want hoewel de Toba vulkaan inmiddels niet meer bestaat, zijn er nog wel andere slapende supervulkanen op aarde. Zo zou een grootschalige uitbarsting van de Yellowstone Caldera in de Verenigde Staten soortgelijke gevolgen kunnen hebben. De laatste supereruptie van deze vulkaan vond ongeveer 640.000 jaar geleden plaats.

Bron: NPR