De hadj (حَجّ‎‎): pelgrimstocht naar Mekka

De hadj is weer begonnen. Deze pelgrimstocht naar Mekka moet door elke moslim die daar financieel en fysiek toe in staat is eens in zijn of haar leven worden voltooid. De hadj vind plaats van de 8e tot de 12e dag van de maand hijja, en valt in de Gregoriaanse kalender dus elk jaar op een andere datum.

Mekka en de Kaäba

Al voor het leven van de profeet Mohammed (570-632) was Mekka een belangrijk bedevaartsoord voor aanhangers van verschillende polytheïstische godsdiensten. De Kaäba, het zwarte kubusvormige heiligdom in de grote moskee van Mekka, bestond toen ook al. Voor de komst van de Islam was de steen versierd met verschillende godsbeelden. Hoe lang de steen al bestaat, is niet bekend, omdat opgravingen in het gebied onmogelijk zijn. Toen Mohammed, die geboren werd in Mekka, vanuit die stad de Islam verspreidde, werd Mekka hét bedevaartsoord voor moslims. De bedevaart naar Mekka door moslims bestaat zodoende al veertien eeuwen.

Rituelen rondom de hadj

De hadj is één van de vijf fundamenten van de Islam. De bedevaartgangers moeten tijdens hun verblijf in Mekka verschillende rituelen uitvoeren. Zo moeten ze zich ritueel wassen voordat zij Mekka bereiken, en moeten ze hun eigen kleren inruilen voor eenvoudige witte doeken. Dit wordt gedaan zodat er geen onderscheid meer waar te nemen is tussen arm en rijk. Vervolgens dienen de moslims verschillende heilige plekken te bezoeken, zoals het gebied Arafat dat in de buurt van Mekka ligt.

Makkelijker om op bedevaart te gaan

In vroegere tijden was het voor moslims die ver van Mekka af woonden een stuk moeilijker om de tocht daadwerkelijk uit te kunnen voeren. Ze spaarden jaren om de reis te kunnen maken en gingen vaak te voet, wat niet zonder gevaar was. Woestijnen vormden een hindernis en struikrovers lagen op de loer. In 1955 gingen er volgens de autoriteiten van Saoedi-Arabië nog minder dan 100.000 moslims per jaar op bedevaart naar Mekka. In 1983 werd het aantal van 1 miljoen pelgrims per jaar bereikt. Nu wordt geschat dat er elk jaar ca. 2.5 miljoen moslims op bedevaart naar Mekka gaan.

Steniging van de duivel

Die toename in het aantal mensen droeg er aan bij dat er verschillende dodelijke incidenten plaatsvonden rondom de Kaäba. De hitte eist zijn tol onder de bezoekers maar gevaarlijker nog is het als er paniek uitbreekt. In 2015 vielen er nog ruim 1600 doden in de verdrukking na de ‘Steniging van de Duivel’. Dit ritueel, waarbij pelgrims stenen gooien naar de drie muren - voorheen zuilen – in Mina, is zelf ook niet zonder gevaar. In 2006 kwamen hier nog 362 mensen bij om het leven.

Lees meer over islamitische vieringen, herdenkingen en feestdagen in dit dossier.

Bronnen:

NOS: leeftijd hadj pelgrim daalt

Knack: doden tijdens bedevaart Mekka

Khan, Q. (2014) "Hajj & 'Umra", in: C. Fitzpatrick and A. Walker (eds.), Muhammad in History, Thought, and Culture: An Encyclopedia of the Prophet of God (vol. 1) (Santa Barbara, ABC-CLIO) p. 239–245.