Geschiedenis van de oudejaarsconference

“Om samen het kleinkunstjaar uit te leiden, luisteren we vanavond naar Wim Kan die het uur zal vullen met eigen liedjes en conferences.” Met deze woorden werd op 31 december 1954 de eerste oudejaarsconference op de Nederlandse radio aangekondigd. Sindsdien is het fenomeen oudejaarsconference uitgegroeid tot een enorm succes en hebben tientallen cabaretiers zich er in de afgelopen halve eeuw aan gewaagd.

Hoewel de eerste officiële oudejaarsconference dus in 1954 werd gehouden zijn de conferences geen typisch modern fenomeen. Al sinds het begin van de 18e eeuw werd het toneelstuk Gijsbrecht van Amstel van Joost van den Vondel eind december steevast gevolgd door de klucht De bruiloft van Kloris en Roosje. Deze komedie werd achter het treurspel Gijsbrecht van Amstel opgevoerd om het publiek niet al te droevig naar huis terug te laten keren. In De bruiloft van Kloris en Roosje zat een nieuwjaarswens die altijd vooraf werd gegaan door een passage waarin humoristisch werd teruggeblikt op het afgelopen jaar. Dit stuk wordt hierdoor vaak gezien als de voorloper van de moderne oudejaarsconferences.

Eerste moderne oudejaarsconference

Wim Kan was in 1954 de eerste die met een echte oudejaarsconference kwam. Zijn ‘Nou je weet wa’k bedoel’ werd op 31 december van dat jaar om 9 uur ’s avonds uitgezonden door de VARA. Deze uitzending werd meteen een enorm succes, waarna Kan besloot er een terugkerend iets van te maken. Kans oudejaarsconferences bleven een groot succes in de jaren ’60, maar hij was bang om de overstap te maken naar de tv. Hierdoor was het mogelijk dat Seth Gaaikema in 1969 de eerste cabaretier met een oudejaarsconference op tv werd.

Jaren ’70 en ’80

Begin jaren ’70 stapte Wim Kan toch over zijn angsten heen en in 1973 verscheen hij voor het eerst met een oudejaarsconference op de televisie. Kan en Gaaikema wisselden elkaar in de jaren ’70 daarna min of meer af, totdat in de jaren ’80 een nieuwe generatie cabaretiers opstond. Zo nam Freek de Jonge in 1982 definitief het stokje over van Kan (letterlijk en figuurlijk, want er werd echt een stok overgegeven op tv) en hield Youp van ’t Hek ook enkele oudejaarsconferences.

Verandering in de conferences

Onder De Jonge en Van ’t Hek veranderde de toon de oudejaarsconferences enigszins en werden zij steeds harder. Zo kreeg Van ’t Hek het door zijn oudejaarsconference in 1989 voor elkaar dat het alcoholvrije biermerk Buckler uit de Nederlandse schappen verdween nadat de verkoop in elkaar gestort was. Van ’t Hek had de drinkers van Buckler in zijn conference uitgemaakt voor ‘idioten’ en noemde liefhebbers van het bier ‘Hollandse eikels’.

In de jaren ’90 en het eerste decennium van de 20e eeuw verschenen er elk jaar wel een aantal oudejaarsconferences van verschillende cabaretiers. Dit jaar zullen onder andere Guido Weijers en Erik van Muiswinkel een oudejaarsconference houden.

Meer lezen over bijzondere tradities rondom oud en nieuw? In dit themadossier lees je veel meer over oliebollen, vuurwerk, champagne en andere tradities rondom oud en nieuw.