Jonge jaren koningin Beatrix in beeld

“Zoals u allen weet hoop ik over enkele dagen mijn 75e verjaardag te vieren.(…) Aan het einde van dit jaar zullen wij herdenken dat ons land 200 jaar geleden een koninkrijk werd, waarmee in onze geschiedenis een nieuw tijdperk aanbrak. Het samenvallen van deze twee bijzondere gebeurtenissen is voor mij de aanleiding geweest te besluiten dit jaar uit mijn ambt terug te treden”, waren de woorden die koningin Beatrix sprak op 28 januari 2013. Beatrix werd geboren op 31 januari 1938.

Prinses Juliana was in januari 1937 getrouwd met prins Bernhard. Al snel kwam het bericht naar buiten dat het jonge echtpaar hun eerste kind verwachtte: “Nooit had iets mij kunnen weerhouden alle delen van het programma mee te maken, waren het niet op zich verheugende gezondheidsredenen geweest, die u zeker wilt verstaan en billijken”. Beatrix werd op maandagmorgen 31 januari 1938 om 9.47 uur geboren op paleis Soestdijk als oudste kind van prinses Juliana en prins Bernhard. In het gehele land werd feest gevierd, zoals blijkt uit de beelden van het Polygoonjournaal. Na Beatrix kreeg het koninklijk paar nog drie dochters: Irene (1939), Margriet (1943) en Christina Marijke (1947).

Tweede Wereldoorlog in Canada

De eerste levensjaren van Beatrix waren turbulent. Toen Beatrix twee jaar oud was vielen de Duisters op 10 mei 1940 Nederland binnen. Naar aanleiding van deze oorlogssituatie vertrok prinses Juliana met haar dochters (Beatrix en Irene) via Engeland naar Canada waar zij in de oorlogsjaren bleven wonen. Prins Bernhard bleef gedurende de oorlog het overgrote deel van de tijd in Londen bij koningin Wilhelmina en bracht zo nu en dan een bezoek aan zijn familie in Canada. In 1943 werd de derde dochter van Bernhard en Juliana geboren: Margriet. Toen de Tweede Wereldoorlog ten einde was, keerde het gezin in de zomer van 1945 terug naar Nederland en trok in op paleis Soestdijk. Op de beelden die hieronder staan is te zien dat Juliana en haar dochters aankomen in Nederland en dat prins Bernhard hen opwachtte

Jeugd op Soestdijk

Het koninklijk gezin woonde in de daaropvolgende jaren op paleis Soestdijk in Baarn. Eind jaren veertig was de tijd aangebroken voor prinses Beatrix om naar school te gaan. Er werd gekozen voor de voor die tijd nogal vooruitstrevende Werkplaats Kindergemeenschap van Kees Boeke in Bilthoven. Boeke en zijn vrouw hoopten met hun onderwijsvorm hun idealen te verwezenlijken van een samenleving waarin mensen vreedzaam en op basis van gelijkwaardigheid samenwerkten. Hier bracht Beatrix haar eerste jaren op school door. In 1948, toen Beatrix 10 jaar oud was, kondigde Koningin Wilhelmina aan dat ze afstand deed van de troon, waarna Juliana haar opvolgde.

Paleis Soestdijk werd hierna de residentie van Nederland waar tal van staatshoofden op bezoek kwamen. Bij haar aantreden verkondigde Koningin Juliana dat Koninginnedag voortaan op 30 april, haar verjaardag, gevierd zou worden. Vanaf dat moment was er op 30 april jaarlijks sprake van een defilé in de voortuin van het paleis. Duizenden Nederlanders brachten op die de een groet en eerbetoon aan het koninklijk gezin.

Greet Hofmans-affaire

Na haar basisschooltijd volgde Beatrix middelbaar onderwijs aan het Incrementum, een speciaal opgezette afdeling van het Baarnsch Lyceum. Tijdens deze middelbare-schooljaren kwamen er spanningen naar de oppervlakte tussen koningin Juliana en prins Bernhard. Het had te maken met een gebedsgenezeres: Greet Hofmans. Prinses Marijke had sinds haar geboorte last van een oogafwijking en Bernhard en Juliana hoopten dat Hofmans hun kon helpen bij de genezing van haar dochter.

Gedurende haar aanwezigheid aan het koninklijke hof ontwikkelde Hofmans een sterke band met koningin Juliana. Bernhard vreesde op een gegeven moment dat de pacifistische denkbeelden van Hofmans belastend waren voor Juliana en wilde een einde maken aan de banden tussen Hofmans en zijn vrouw. Bernhard besloot de pers op te zoeken. Op 13 juni 1956 verscheen een kritisch artikel over de relatie tussen de koningin en de genezeres in het Duitse tijdschrift Der Spiegel met als anonieme bron ‘Bernhard’, zo bleek later. Uiteindelijk werd het contact tussen Juliana en Hofmans verbroken en een constitutionele crisis was afgewend.

Erfgename van de kroon

Datzelfde jaar was voor Beatrix ook een jaar van grote gebeurtenissen. Een week na haar achttiende verjaardag, op 7 februari 1956, werd Beatrix als geïnstalleerd als lid van de Raad van State, het hoogste adviescollege van de regering. In juni van dat jaar slaagde zij voor haar middelbare school en was met een gymnasiumdiploma op zak klaar om te gaan studeren in Leiden.

Studeren in Leiden

Met haar diploma op zak werd Beatrix in 1956 ingeschreven bij de universiteit Leiden, waar ook Juliana gestudeerd had. Beatrix ging wonen op het Rapenburg en schreef zich in bij de Vereeniging van Vrouwelijke Studenten te Leiden (VVSL). Beatrix studeerde rechten (vrije studierichting).

Afstuderen Beatrix

Tijdens haar studietijd kocht zij in 1959 kasteel Drakensteyn in de bosen van Lage Vuursche, dat zij liet verbouwen en bleef tijdens haar studie wonen in haar huis op het Rapenburg. Twee jaar later slaagde zij voor haar doctoraal examen. Na de examenceremonie stond haar een feestelijk ontvangst te wachten van haar jaargenoten in het gebouw van de studentenvereniging. “Vijf jaar is student Beatrix student geweest met de studenten. Ze heeft zich met ernst en toewijding voorbereid op de veeleisende taak die haar wacht”, aldus het polygoonjournaal.

Na haar studie

In het jaar dat zij was afgestudeerd was Beatrix initiatiefneemster en later voorzitter van de Europese Werkgroep die Europese jongeren opriep zich in te zetten voor een verenigd Europa. In de jaren die volgden nam ze een aanzienlijk aantal representatieve verplichtingen op zich en ondernam een aantal reizen. Ze bracht zij een bezoek aan de Nederlandse Antillen, Suriname en de Verenigde Staten. In 1963 ging zij wonen in het eerder door haar gekochte kasteel Drakensteyn.

Relaties Beatrix

Tijdens haar studententijd had Beatrix waarschijnlijk vriendschappelijke relatie met een notariszoon van niet-adellijke afkomst. Deze Bob Steensma had zij als student leren kennen in Leiden en er werd zelfs gesuggereerd dat het stel zich zou gaan verloven. Na de heer Steensma had ze waarschijnlijk  een vriendschappelijke band met de Israeliër David Minchsky, die zij in 1961 had ontmoet bij een wederopbouwproject van het dorpje Dousadsj in Iran. Het bleef echter giswerk voor de pers en het publiek wie de toekomstige echtgenoot van de kroonprinses zou worden.

Verloving met Claus von Amsberg

Daar kwam verandering in toen ze op 1 mei 1965  bij Drakensteyn hand-in-hand werd gefotografeerd met een onbekende man die Claus von Amsberg bleek te heten. Op 31 december 1962 had Claus op een oudejaarsfeestje voor het eerst kennis gemaakt met de Nederlandse kroonprinses Beatrix. Drie jaar later werden de twee steeds vaker samen gesignaleerd en op 28 juni 1965 maakte het stel hun verloving bekend.

Op de vraag van de pers waar het jonge echtpaar wilde gaan wonen, vertelde Beatrix aan de journalisten ‘dat ze hoopte dat het op Drakensteyn zou zijn, maar dat ze wel de tuin dichter gingen beplanten”, als reactie op de foto’s die van haar een Claus waren gemaakt.

Huwelijk Beatrix en Claus

Dit veroorzaakte nogal wat ophef, met name vanwege het verleden van Claus. Pas nadat historicus Loe de Jong had vastgesteld dat Claus tijdens de Tweede Wereldoorlog geen enkele oorlogsmisdaad had begaan, gaf de Tweede Kamer toestemming voor het huwelijk. Beatrix en Claus waren zich bewust van de heersende sentimenten in de Nederlandse samenleving en besloten hun voorgenomen huwelijk in Baarn te laten plaatsvinden. De regering drong er echter op aan dat de bruiloft in Amsterdam te laten doorgaan.

Koninklijk Huwelijk

Op 10 maart 1966 vond het burgerlijk huwelijk plaats in het stadhuis van Amsterdam en het kerkelijk huwelijk in de Westerkerk in de hoofdstad. Toen zij na de plechtigheid in de Gouden Koets door de stad reden, werd een rookbom tot ontploffing gebracht als protest tegen het huwelijk. Verder waren er een aantal relletjes van provo’s in de stad. Desondanks verliep de huwelijksplechtigheid verder goed.

Geboorte Willem-Alexander

Na een huwelijksreis naar Mexico ging het jonge echtpaar in Drakensteyn wonen. Iets meer dan een jaar na de bruiloft, op 27 april 1967, werd het eerste prinsje geboren, Willem-Alexander Claus George Ferdinand, in het academisch ziekenhuis aan de Catharijnesingel te Utrecht. “Heden heeft hare koninklijke hoogheid prinses Beatrix het kleven geschonken aan een zoon.” Voor het eerst na 116 jaar was er weer een prins geboren. Claus bracht de geboorte van hun zoon als volgt onder woorden: “Op een dag als vandaag is de vader eigenlijk een heel onbelangrijke figuur. Dat is precies hoe ik mij nu voel. Maar toch verheugd het mij bijzonder dat ik langs deze weg u allen een eerste communiqué over mijn vrouw en onze zoon kan geven. Beiden zijn voortreffelijk. Mijn vrouw heeft de bevalling uitstekend doorstaan en hersteld zich zeer goed. Hiervoor ben ik god diep dankbaar." Na de geboorte van Willem-Alexander werden er nog twee zonen geboren: Johan Friso Bernhard Christiaan David op 25 september 1968 en Constantijn Christof Frederik Aschwin op 11 oktober 1969.

Gezin Claus en Beatrix op Drakensteyn

Vanaf de jaren 70 van de 20e eeuw begon Beatrix zich voor te bereiden op haar toekomstige functie als koningin. Op 31 januari 1980 maakte koningin Juliana, tijdens een televisietoespraak, bekend dat zij op 30 april afstand van de troon wilde doen ten gunste van haar dochter Beatrix. In de ochtend van 30 april 1980 was Beatrix formeel koningin. Beatrix verhuisde met haar gezin in 1981 naar Den Haag. Paleis Huis ten Bosch werd woonpaleis en paleis Noordeinde, in de Haagse binnenstad, werkpaleis. Sinds die tijd is Drakensteyn in gebruik als buiten- en gastenverblijf. Nu koningin Beatrix bekend heeft gemaakt dat zij afstand doet van de troon, verhuist zij van haar huidige woning, paleis Huis ten Bosch, terug naar Drakensteyn dat zij tijdens haar studie kocht.