Internationaal Zeerechttribunaal in navolging van Hugo de Groot

Nederland stapt naar het Internationaal Zeerechttribunaal om de bemanningsleden van het Greenpeaceschip Arctic Sunrise vrij te krijgen. Rusland nam de bemanningsleden een maand geleden gevangen en klaagde hen aan voor piraterij. De Russen enterden het schip omdat de Greenpeace leden protesteerden tegen olieboring in de Pechora Zee. Het Internationaal Zeerechttribunaal is een moderne versie van het Mare- Liberumconcept van Hugo de Groot.

Mare-Liberumconcept Hugo de Groot

Het Portugese schip Santa Catarina werd in 1603, tijdens de Tachtigjarige Oorlog, door een Nederlands schip, onder leiding van admiraal Jacob van Heemskerk, geënterd. Aan boord van het schip bevond zich een fortuin dat Van Heemskerk en zijn mannen in beslag namen. De actie was omstreden, maar de Republiek zag mogelijkheden. Om het handelen van de Republiek te rechtvaardigen vroeg de VOC Hugo de Groot een verhandeling te schrijven. In deze verhandeling moest Hugo de Groot uiteenzetten waarom het toegestaan was om schepen en hun vracht in beslag te nemen. In 1609 kwam Hugo de Groot met het Mare-Liberumconcept. Het principe van het Mare-Liberumconcept was dat ‘er sprake was van vrije handel op zee en elk land vrije toegang tot de zee had’. De Groot stelde dat ‘de zee nooit het bezit van een land zou kunnen zijn en Nederland net zo goed als Portugal recht had om met Indië te handelen’. Portugal en Spanje hadden namelijk eerder het alleenrecht verworven over nieuw ontdekte gebieden.

Oprichting van het Internationaal Zeerechttribuun

De verhandeling van Hugo de Groot bleef maar liefst vier eeuwen van kracht. Pas in het midden van de 20e eeuw besloot de Verenigde Naties (VN) dat deze afspraken niet langer voldeden en verouderd waren. Er moesten nieuwe regels worden vastgelegd. In 1956, 1960 en 1973 organiseerde de VN daarom conferenties voor het vastleggen van de regels voor het gebruik van de zee. In 1973 begon de derde conferentie in New York waar 160 landen bij aanwezig waren. Er werd besloten om een tribunaal op te richten dat conflicten wat betreft de zee, tussen verschillende partijen zou moeten oplossen. Op 12 december 1982 werden de nieuwe afspraken ondertekend door de deelnemende landen. Het Internationale Zeerechttribunaal was tot stand gekomen. Op 14 november 1994 traden de nieuwe regels in werking. Het internationale Zeerechttribunaal vestigde zich in het Duitse Hamburg. In 1996 werden de 21 rechters die voor het tribunaal gingen werken, geïnaugureerd en kon het hof ook echt gaan functioneren. In 1997 kon het hof aan de slag met haar eerste zaak.

Nederland vindt dat Rusland het recht niet heeft om de dertig bemanningsleden van de Arctic Sunrise vast te houden in het Russische Moermansk. Nu heeft Nederland de procedure ingezet bij het Internationaal Zeerechttribunaal om de bemanningsleden vrij te krijgen. Minister Timmermans van Buitenlandse Zaken wil dat het tribunaal een voorlopige maatregel neemt waarbij het schip en de bemanningsleden worden vrijgelaten totdat het tribunaal een definitieve uitspraak doet in de zaak. Greenpeace zegt blij te zijn met de actie van de Nederlandse regering.