Geschiedenis van de Gedemilitariseerde Zone van Korea

Op de 38e breedtegraad in Korea bevind zich de Gedemilitariseerde Zone. Deze zone volgt ongeveer de originele scheidslijn tussen Noord- en Zuid-Korea zoals deze aan het eind van de Tweede Wereldoorlog werd vastgesteld. De Gedemilitariseerde Zone zorgt voor de opdeling van beide Korea’s en is de breedste ‘grensovergang’ ter wereld.

Wapenstilstand Noord- en Zuid-Korea

De zone is zo groot dat het hele bossen en dorpen omvat. Hoewel de meeste dorpen uit niet meer bestaan dan huizen zonder binnenmuren, worden sommige dorpen wel bewoond door zowel Noord- als Zuid-Koreanen. De inwoners van deze dorpen hebben de Koreaanse nationaliteit. Tot 2004 werden vanuit deze dorpen met luidsprekers propagandaboodschappen uitgezonden. Het belangrijkste plaatsje in de zone is P’anmunjom. Op 27 juli 1953 werd hier namelijk de wapenstilstand getekend. In de loop der jaren groeide dit plaatsje daarom uit tot symbool van de Koreaanse opdeling.

Neutral Nations Supervisory Commission

Sinds de wapenstilstand bevindt zich in P’anmunjom een permanente commissie die op de situatie toezicht houdt. Deze Neutral Nations Supervisory Commission bestond uit de landen Zweden, Zwitserland, Polen en Tsjecho-Slowakije. Toen Tsjecho-Slowakije echter in 1993 in twee landen uiteenviel moesten de Tsjechen hun bezigheden onder druk van Noord-Korea staken. De NNSC houdt bij welke wapens Noord- en Zuid-Korea binnenkomen en is een belangrijke tussenpersoon tussen de regeringen van beide landen. De Amerikanen die ook een permanente legereenheid bij de Gedemilitariseerde Zone hebben, maken geen onderdeel uit van de NNSC.

Onderhandelingen

Sinds 1953 is P’anmunjom ook het toneel van vredesonderhandelingen. Veel van deze onderhandelingen vonden er echter niet plaats. Bovendien waren deze maar weinig succesvol. Onderhandelingen om krijgsgevangenen terug te krijgen, hadden meestal meer succes. Een voorbeeld hiervan waren onderhandelingen om een groep Amerikaanse mariniers die in 1968 waren opgepakt door het Noord-Koreaanse leger, vrij te krijgen. Sporadisch krijgen familieleden die door de opdeling van Korea uit elkaar gehaald zijn, de kans om elkaar in P’anmunjom te spreken.

Wedijver

In de Gedemilitariseerde Zone staan de twee een na grootste vlaggenmasten ter wereld. In 1980 liet de Zuid-Koreaanse overheid een 98,4 meter hoge vlaggenmast bouwen, waarop de Noord-Koreaanse overheid antwoordde door aan hun kant een 160 meter hoge mast neer te zetten. Volgens de Noord-Koreanen hebben de Zuid-Koreanen in de Gedemilitariseerde Zone een muur gebouwd die een eventuele invasie zou moeten tegenhouden. Deze zou tussen 1977 en 1979 gebouwd moeten zijn. In december 1999 bevestigde buurland China deze claim. Volgens de VS zouden er alleen enkele antitankobstakels neergezet zijn.

Tunnels

Bouwwerken waarvan men wel zeker weet dat ze bestaan zijn enkele tunnels die door de Noord-Koreanen zijn gegraven – waarschijnlijk om soldaten ongezien de grens over te krijgen. De eerste tunnel werd gevonden in 1974 nadat een Zuid-Koreaanse eenheid tijdens een patrouille stoom uit de grond zag komen. Deze tunnel bleek meer dan een kilometer ten zuiden van de Gedemilitariseerde Zone uit te komen. Tijdens een verkenning naar de tunnel kwamen twee mensen om het leven doordat zij met het gebruik van de tunnel een automatische bom in werking lieten treden. Volgens de Noord-Koreanen was de tunnel aangelegd voor mijnwerkzaamheden. Het plaatsje P’anmunjom is voor toeristen aan beide kanten te bezoeken. Vooral voor Noord-Korea is dit een gevaarlijk punt, omdat al meerder personen hebben geprobeerd op deze manier aan het schrikbewind van de Kims te ontkomen.  

Propaganda over de grens

Hoewel het voor normale Koreanen vrijwel onmogelijk is de grens te passeren, worden er wel boodschappen de grens over gestuurd. Aan beide kanten van de grens stonden grote luidsprekers, waarmee regelmatig propagandistische boodschappen de grens over werden gestuurd. Voorafgaand aan vredesbesprekingen in 2018 zijn deze speakers gedemonteerd. Overlopers en vluchtelingen aan beide kanten gebruiken ook vaak trucjes om boodschappen de grens over te krijgen. In 2020 ontstond er onrust langs de grens, toen gevluchte Noord-Koreanen vanuit Zuid-Korea luchtballonnen met propagandamateriaal de grens over lieten vliegen. Omdat de Zuid-Koreaanse overheid in de ogen van Noord-Korea te weinig actie ondernam, verbraken de Noord-Koreanen alle contact met het Zuiden. Die conflicten liepen in 2024 verder op. Noord-Korea beschuldigde Zuid-Korea ervan regelmatig met drones de grens over te steken om propagandamateriaal te droppen. Noord-Korea blies een aantal wegen op die van de Gedemilitariseerde Zone het land in liepen. 

Grensovergangen

Helemaal potdicht is de grens namelijk niet. Op een aantal plekken zijn grensovergangen, waar onder zeer strenge voorwaarden beperkt grensverkeer kan plaatsvinden. Dat verkeer is echter altijd afhankelijk van de grillen van de machthebbers en het gebeurt regelmatig dat de grenzen volledig gesloten worden. Het lijkt erop dat de grillen van Kim Jong Un in oktober 2024 ertoe hebben geleid dat een aantal van die grensovergangen alsnog definitief gesloten zijn. Het opblazen van de wegen zou een symbool zijn voor het feit dat het Noord-Koreaanse regime de banden met het zuiden nog sterker wil verbreken. 

De beroemdste grensovergang ligt bij het plaatsje P’anmunjom, hier ligt de Joint Security Area, een plein dat op de grens ligt. Over het plein loopt een betonnen balk die de grens aangeeft. Op de grens staan blauwe gebouwen waarin onderhandeld kan worden. Aan beide kanten van de grens staan soldaten op wacht. Die troepen zijn aan beide kanten speciaal geselecteerd, maar sinds vredesonderhandelingen in 2018 zijn die troepen minder prominent aanwezig. P’anmunjom is voor toeristen aan beide kanten te bezoeken. Vooral voor Noord-Korea is dit een gevaarlijk punt, omdat al meerdere personen hebben geprobeerd op deze manier aan het schrikbewind van de Kims te ontkomen.