Roel van Duijn: oprichter van de Provo- en kabouterbeweging

In 2015 maakte de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) bekend dat de oud-provo Roel van Duijn nooit geschaduwd of afgeluisterd werd door de Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD, tegenwoordig AIVD). Dit beweerde van Duijn zelf wel in zijn autobiografie Diepvriesfiguur, die in 2012 verscheen. Van Duijn richtte de Provo- en Kabouterbeweging op en organiseerde veel demonstraties en ludieke acties. Wie was deze man?

Provobeweging

De Provobeweging werd in mei 1965 door Van Duijn en een aantal medestanders opgericht. Zij probeerden op een ludieke en grotendeels geweldloze manier anarchisme te bewerkstelligen en maatschappelijke vraagstukken aan de orde te brengen. Dit deden zij door het provoceren van de autoriteiten. Veel aandacht trokken bijvoorbeeld hun acties in 1966. Prinses Beatrix trad op 10 maart in het huwelijk met de Duitse Claus von Amsberg, die in zijn jeugd lid van de Hitlerjugend was geweest. Provo verspreidde talloze geruchten over het huwelijk en de Nederlandse politie trad hard op tegen de demonstranten. De Provo’s zetten een aantal ‘Witte plannen’ op, zoals het witte fietsen plan, het witte schoorstenen plan en het witte kippen plan. Op 13 mei 1967 hief de beweging zichzelf op, omdat hun doel in zekere zin was bereikt. De autoriteiten waren te kijk gezet waardoor veel mensen aan het denken waren gezet.

Kabouterbeweging

Nadat Van Duijn zich een aantal jaar gedeisd hield, richtte hij samen met een aantal ex-Provo’s in 1969 de Kabouterbeweging op. Van Duijn zag de kabouter als ‘symbool van het bondgenootschap van mens en natuur in hun strijd tegen de verwoestende technologie’. Deze protestbeweging richtte zich meer dan de Provo’s op de aantasting van natuur en milieu en de toenemende consumptiemaatschappij. De Kabouterbeweging richtte op 5 februari 1970 de Oranjevrijstaat op. De grenzen hiervan vielen samen met die van Nederland en de staat kreeg een eigen schaduwregering, belast met zaken als kraakpanden, winkels voor tweedehandskleding en biologische voedingswinkels. De Kabouterbeweging bleef tot 1974 met ludieke acties hun standpunten onder de aandacht brengen.

Politiek en autobiografie

Na zijn jaren als activist bleef Van Duijn nog enige jaren actief in de politiek, waaronder voor de politieke partij GroenLinks. In 2009 kwam naar buiten dat hij jarenlang geschaduwd was door de AIVD. Al eerder kreeg Van Duijn van de rechter de beschikking over een groot aantal stukken over hem uit de periode 1962-1982. Deze stukken gebruikte hij voor zijn autobiografie Diepvriesfiguur. In 2015 sprak het CTIVD de BVD dus vrij. De veiligheidsdienst kreeg wel een tik op de vingers, omdat ze tot 1989 wel een dossier over Van Duijn bij hielden, maar voor dat dossier is hij volgens CTIVD dus niet geschaduwd. 

Dit artikel verscheen eerder op isgeschiedenis.nl, maar is bewerkt om beter op de realiteit te kunnen aansluiten.