Panhelleense Spelen in het Oude Griekenland

Het beoefenen van sport is niet weg te denken uit de moderne samenleving, of het nou in wedstrijdverband gebeurt of individueel in een luxe sportschool. De Oude Grieken sportten ook al; bij hen was sport sterk verbonden met oorlogvoering en het religieuze leven.

De Panhelleense Spelen

De grootste sportevenementen in het Oude Griekenland waren de Olympische Spelen, de Nemeïsche Spelen, de Korintische Spelen en de Pythische Spelen. Zij vallen samen onder de noemer Panhelleense Spelen en worden ook wel de kransspelen genoemd; de winnaar kreeg een (laurier)krans als prijs. Dit lijkt voor ons een nutteloze prijs, maar de krans werd als heilig beschouwd en het winnen van de sportwedstrijden was voor de sporters een enorme eer.

De Olympische Spelen

De Olympische Spelen werden waarschijnlijk voor het eerst gehouden in 776 voor Christus en zijn daarmee de oudste Spelen van de bovengenoemde kransspelen. Er bestaan verschillende mythen over het ontstaan van de Spelen, waarvan geen één een sluitende verklaring geeft voor de oorsprong van de sportwedstrijden. De laatste Spelen vonden plaats onder de heerschappij van keizer Theodosius (346-395). Deze keizer verbood alle vormen van heidense religie, wat het einde van de Olympische Spelen betekende.

Olympia en Zeus

Lijst van Olympische winnaars tussen 480 en 468 BC en 456 en 448 BC.

De Olympische Spelen werden gehouden ter ere van de Griekse oppergod Zeus. Het sportevenement vond plaats in de Griekse stadstaat Olympia en werd om de vier jaar gehouden. Alle vrije Griekse mannen mochten deelnemen, voor vrouwen was zowel het deelnemen aan als het aanschouwen van de Olympische Spelen verboden. Alle mannen moesten naakt aan de wedstrijden deelnemen. In eerste instantie duurde het evenement maar één dag en werd er alleen een hardloopwedstrijd georganiseerd. In de loop der jaren kwamen er steeds meer sporten bij en duurde het festival uiteindelijk drie tot vier dagen.

Het Olympisch Vuur en de Olympische Vrede

Gedurende de Olympische Spelen werd er een vuur brandende gehouden, waarin stieren geofferd werden aan de Griekse oppergod. Daarnaast werd er voorafgaand aan en tijdens de Spelen de ‘Olympische Vrede’ afgekondigd. Stadstaten moesten hun onderlinge geschillen tijdelijk laten rusten, zodat de sporters in vrede naar Olympia konden reizen. Deze Olympische Vrede is tijdens de huidige Olympische Spelen nog altijd van kracht.

Vrouwen en sport: de Heraea

Hoewel vrouwen niet aanwezig mochten zijn bij de Olympische Spelen, mochten zij wel deelnemen aan de Nemeïsche en Pythische Spelen. Laatstgenoemde werd gevierd in Deplhi, ter ere van de Griekse god Apollon. Daarnaast kenden vrouwen ook hun eigen sportevenement: de Heraea. Deze spelen werden gehouden ter ere van de Griekse godin Hera en vonden net als de Olympische Spelen plaats in Olympia. Het was bij de Heraea voor mannen wel toegestaan om de vrouwen te aanschouwen, om bijvoorbeeld een geschikte huwelijkspartner uit te zoeken. In tegenstelling tot mannen sportten de vrouwen wel gekleed. Zij droegen een chiton, een kledingstuk van geplooid linnen of wol. Net als bij de Olympische Spelen vonden er in eerste instantie alleen hardloopwedstrijden plaats, hoewel de vrouwen maar 5/6 van de Olympische afstand renden. Waarschijnlijk vonden er na loop van tijd ook wagenrennen en naakte worstelwedstrijden plaats. Voor Spartaanse vrouwen was het deelnemen aan sportwedstrijden deel van de opvoeding, omdat zij sterk moesten worden om zo sterke kinderen te kunnen baren.

Sport, oorlog en religie

De sportevenementen stonden in sterk verband met zowel oorlog als religie. De sportwedstrijden stonden altijd in het teken van een bepaalde god en tijdens de spelen werd er geofferd. Er bestond een sportonderdeel waarbij de deelnemers in legeruitrusting zo snel mogelijk een bepaalde afstand af moesten leggen. Tijdens dit onderdeel konden mannen zowel hun fysieke kracht als hun uithoudingsvermogen op het slagveld testen. De sporters moesten tien maanden van tevoren in training gaan. De Panhelleense Spelen en de Hereia tonen aan dat de beoefening van sport een belangrijke rol speelde in de Oudgriekse samenleving.