Adolphe Max - burgemeester & verzetsman

Zijn verzet tijdens de Eerste Wereldoorlog leverde de Brusselse burgemeester Adolphe Max internationale bekendheid op. Ook in België was hij zeer geliefd. Deze Franstalige politicus ging hierdoor echter niet naast zijn schoenen lopen. Hij wordt omschreven als bescheiden en eenvoudig. Zo wilde hij bijvoorbeeld elke dag persoonlijk zijn geliefde witte foxterriër uitlaten. Wie was deze heldhaftige en tegelijkertijd ingetogen man die –met een onderbreking tijdens de oorlog – 30 jaar burgemeester van Brussel was?

Geschreven door: Susan Scherpenisse

Adolphe Max

Adolphe Max werd geboren in 1869 te Brussel. Hij kwam uit een familie van dokters, behorend tot de verfranste bourgeoisie. Zijn vader vroeg zich al vroeg af waarom zijn zoon niet zijn pad volgde, maar meer interesse had in recht en politiek. Nadat Max in Brussel een doctoraat in de rechten behaald had, werd hij advocaat-stagiair. In 1896 begon zijn politieke carrière als provincieraadslid en later werd de gematigde liberaal gemeenteraadslid van de Stad Brussel. Op 6 december 1909 aanvaarde hij het ambt van burgemeester te Brussel. Tot zijn dood in 1939 bleef hij burgemeester van de Belgische hoofdstad.

Advocaat, journalist of toch politicus?

Max’ politieke interesse voor het gematigd liberalisme was al vroeg gewekt. Zo stichtte hij bijvoorbeeld op 16-jarige leeftijd de Jeune Garde de la Ligue Libérale modérée, waarvan hij secretaris werd. Ook tijdens zijn studies in recht blijft Adolphe Max bij deze politieke keuze. Het socialisme zou hij altijd blijven wantrouwen. Na het behalen van zijn doctoraat liep hij stage in de advocatuur. Tegelijkertijd schreef hij ook nog eens journalistieke artikelen in bijvoorbeeld de Libéral en de Indépendance. Hij bleef journalist, maar verruilde de advocatuur al snel voor de politiek.

Verzetsheld tijdens de Eerste Wereldoorlog

Wanneer de Duitsers in augustus 1914 België binnenvallen is Adolphe Max al bijna 5 jaar burgemeester. De toekomstige held liet weten dat hij de ingezetenen van zijn stad zou verdedigen. Onderaan het pamflet dat hij liet verspreiden stond: ‘zoolang ik zal leven en in vrijheid verkeeren, zal ik uit al mijne krachten de rechten en de waardigheid van mijner medeburgers verdedigen’. Toen de Duitsers binnengetrokken waren, liet hij zelfs een bed voor zichzelf in de schepen installeren. Zo probeerde de burgemeester en verzetsman vanuit het stadhuis het moreel van de bevolking hoog te houden. Toch werd hij ongeveer een maand na de inval gevangengenomen door de Duitsers vanwege een hoogoplopend conflict over een te betalen oorlogsschatting. Hij kwam eerst in Namen en later in verschillende Duitse gevangenissen, waaronder Festung Glatz in Silezië en Berlijn, terecht.

Burgemeester en parlementslid

Op 13 november 1918 was de oorlog al voorbij, maar wist de oorlogsburgemeester nog te ontsnappen door een gestolen paspoort in te vullen. Bij zijn terugkomst werd Adolphe Max met groot enthousiasme ontvangen en trof een huis bedolven onder bloemen aan. Na de oorlog was hij als burgemeester betrokken bij zowel gebiedsuitbreidingen als bouwprojecten, zoals het Paleis van Schone Kunsten. Ook maakte hij de wereldtentoonstelling van 1935 en haar voorbereidingen mee. In 1922 werd 11 november, de dag van de wapenstilstand van de Eerste Wereldoorlog, dankzij deze verzetsheld een nationale feestdag. Tegelijkertijd was Max ook parlementair. Vanwege politieke instabiliteit was dit niet altijd even gemakkelijk.

Max herinnerd: geen woorden maar daden

Vandaag de dag zal Max’(internationale) bekendheid minder groot zijn. Wel wordt hij in België vaak herinnerd en gezien als voorbeeld voor latere generaties. Al in 1919 werd de Adolphe Maxlaan in het leven geroepen en weer later kreeg hij een monument op de Heizel, het gebied van de wereldtentoonstelling. Zelf gaf hij hier weinig om. In 1934 weigerde hij bijvoorbeeld om zijn 25ste verjaardag als burgemeester met een grote manifestatie te vieren. Ook liep de bescheiden burgemeester niet warm voor het aanbod van een Amerikaanse cineast om een film over hem te maken. Het liefst sprak hij zo weinig mogelijk in het openbaar en schreef zeker geen memoires. Adolphe Max was echt een man van daden die altijd alles beter wilde, of zoals hij zelf zei: “pour faire mieux”.