De ontdekking van het Amazonegebied

Nadat Columbus Amerika had ontdekt trokken er veel Europeanen naar de Nieuwe Wereld. Veel gebieden waren nog nooit door een Europeaan bezocht. Een van deze gebieden was het Amazonegebied. Wie heeft de Amazonerivier ontdekt en hoe kwam de rivier aan haar naam?

Ontdekking Amazonerivier door Pinzón

De Spaanse zeeman Vincente Pinzón (ca. 1460-na 1514) was kapitein op de Niña, één van de drie schepen waarmee Columbus in 1492 Amerika ontdekte. Zijn oudere broer, Martín Pinzón, was kapitein op een van de ander schepen. Pinzón maakte na die wereldberoemde ontdekking nog enkele reizen naar de Nieuwe Wereld. In 1499 was hij de eerste Europeaan die Brazilië ontdekte. Op zijn tocht langs de kustlijn van Zuid-Amerika merkte hij op den duur dat hij niet in zout, maar in zoet water voer: hij was bij de Amazone aangekomen.

Typische gele kleur

De immense rivier, met meer dan 6.530 kilometer lengte, op de Nijl na de langste ter wereld, brengt zoveel water in zee dat de typische gele kleur ervan nog tot meer dan 300 kilometer uit de kust te onderscheiden is van het zeewater. Pinzón zeilde een stuk de rivier op en was verbijsterd door de omvang. In de regentijd kan de rivier op sommige plekken wel 40 kilometer breed zijn. Pinzón noemde de rivier Río Santa María de la Mar Dulce: 'Heilige Maria van de Zoete Zee'.

De goudkoorts van de Spaanse conquistadores

In de eerste decennia van de zestiende eeuw drongen de Spaanse conquistadores de binnenlanden van Zuid- en Midden-Amerika binnen. Ze waren vooral op zoek naar goud. Eén van deze Spaanse avonturiers die in de Nieuwe Wereld zijn geluk beproefde was Francisco de Orrelana (1511-1546). In het kielzog van Francisco Pizarro nam hij in 1527 deel aan de verovering van Peru. In 1541 sloot hij zich aan bij diens halfbroer, Gonzalo Pizarro, die vanuit Quito in Ecuador de binnenlanden in trok op zoek naar goud en kaneel. Na verloop van tijd bereikten zij de rivier de Coca. Hier werd de groep gesplitst. De Orellana werd er met vijftig man op uit gestuurd om voedsel te zoeken, maar zij konden door de stroming niet meer terug komen.

Strijd met de Amazones

Pizarro zou uiteindelijk terugkeren naar Quito, met verlies van het grootste deel van zijn manschappen. Via de rivier de Coca bereikte de expeditie van Orrelana de Amazone. Ze leden grote ontberingen door ziekte, voedseltekort, maar ook door gevechten met de inheemse bevolking. Er werd zelfs een veldslag uitgevochten bij de monding van de Madeira. In het reisverslag dat de monnik Gaspar de Carvajal (1500-1584) van de reis maakte, schreef hij dat hun aanvallers bestonden uit vrouwelijke krijgers. In navolging van de vrouwelijke krijgers uit de Griekse mythologie werden zij Amazones genoemd. Hier ontleend de rivier zijn huidige naam aan.

De rivier eist vele slachtoffers

In augustus 1542 bereikten Orellana en zijn manschappen de Atlantische Oceaan. Via de kust voer de expeditie naar Cubagua voor de kust van Venezuela. Daarmee was Orrelana’s expeditie de eerste die de hele lengte van de Amazone had bevaren. In 1545 keerde Orellana terug om een kolonie in het gebied te stichten. De reis werd een mislukking: van de ongeveer 300 kolonisten kwamen er 256 om, inclusief Orellana zelf, die in november 1546 overleed aan een onbekende ziekte. De Amazone zou in de jaren daarna nog veel slachtoffers eisen onder de avonturiers die het gebied in trokken op zoek naar El Dorado, het mythische goudland. Later ontdekte men de andere rijkdommen van het gebied: hout, rubber, olie en andere delfstoffen.

Amazone vandaag de dag

Nadat de eerste Europeanen de Amazonerivier opvoeren heeft de inheemse bevolking op grote schaal te maken gehad met volkerenmoord en het verlies van hun oorspronkelijke leefgebied. Vandaag de dag leven er in heel Brazilië nog 896.000 inheemse mensen, verspreid over 238 stammen. Sommige stammen zijn nog nooit in aanraking geweest met de buitenwereld. De Braziliaanse overheid probeert het gebied tegen buitenlandse invloeden te beschermen door buitenlandse expansie te verbieden.

Dit artikel is een bewerking van een eerder geplaatst artikel op IsGeschiedenis.