Myanmar en de lange adem van de democratie

De democratie staat op de agenda: op 8 juli werden er nieuwe, vrije verkiezingen aangekondigd in Myanmar. Deze verkiezingen zouden de Myanmarese beweging naar democratie kunnen doorzetten. Alle ogen zijn gevestigd op Aung San Suu Kyi: zou zij het land definitief kunnen veranderen?

Myanmar (Birma tot 1988) verkreeg haar onafhankelijkheid in het jaar 1948. Na de Tweede Wereldoorlog namen verzetsverenigingen het initiatief in de oprichting van de nieuwe staat. Significant is de Anti-Fascistische Vrijheidsliga onder leiding van Aung San, dit samenraapsel van verzetsbewegingen zou de leidende partij worden.

Eerste vrije verkiezingen

Er heerste echter nog onzekerheid over een precieze koers. Aung San gaf zijn voorkeur aan het democratisch model. Onafhankelijkheid werd vastgesteld voor 1948 en tijdens vrije verkiezingen in `1947 werd vastgesteld dat Aung San de eerste Birmese premier moest worden. Hij werd echter vermoord voordat hij onafhankelijkheid kon zien. U Nu, een vooraanstaand lid van de AFPFL, zou hem opvolgen en de eerste leider worden van democratisch Birma.

Er is meer dan democratie

Er ontstond echter direct verzet. Er heerste verdeeldheid tussen nationalisten en communisten, er was ook sprake van grote etnische spanningen, voornamelijk tussen de Karen uit de binnenlanden en de Birmese bevolking. De opkomst van communistisch China baarde eveneens zorgen. Opstanden van Karen en de communisten ( al dan niet met Chinese hulp) waren het gevolg. Deze opstanden houden aan tot de dag van vandaag.

Een grondwet die zich tegensprak

De verdeling kwam gedeeltelijk voort uit de Boeddhistische voorkeur van de nieuwe staat: formeel heerste er vrijheid van religie, tegelijkertijd was er volgens de grondwet een bijzondere positie weggelegd voor de boeddhistische religie. De autonomie voor verschillende etniciteiten, zoals vastgelegd in de grondwet, werd niet nageleefd door U Nu.

Staatsgreep door Ne Win

Met vrije verkiezingen en een meerpartijenstelsel was Birma tot 1958 een redelijk stabiele democratie. Interne verdeling deed de AFPL echter splijten in 1958. U Nu trad af en Ne Win volgde hem op. In 1962 pleegde Ne Win een staatsgreep. De voortdurende opstanden en onrusten stelden Ne Win in staat Birma te veranderen in een militaire dictatuur; hard optreden werd gerechtvaardigd met de beloften van rust en vrede. Er was echter geen sprake meer van vrijheid.

Leidend leger laat lijden

Sinds 1962 wordt Birma beheerst door het leger. Er was geen plaats meer voor een meerpartijenstelsel en de economie werd voortaan beheerst door middel van een socialistisch model. Birma raakte geïsoleerd van Azië en de wereld, verzet werd met harde hand onderdrukt. Dit laatste met beperkt succes. De economie stortte in en de levensstandaard liep terug.

De Myanmarese jaren

In 1987 verdampten alle Birmese tegoeden, er ontstonden grote protesten tegen de gevestigde orde. Ne Win trad in 1988 onverwachts af. Het leger onderdrukte de protesten met veel geweld. Studenten gaven zich echter niet gewonnen. Met hulp van Aung San Suu Kyi, de dochter van Aung San werd de Nationale Liga voor Democratie (NLD) opgericht. Deze partij won de verkiezingen, een uitslag die niet werd erkend door de militaire junta. Het regime, nu onder de naam ‘Staatsraad voor Vrede en Ontwikkeling’, sloeg een nieuwe weg in; Birma kreeg de naam Myanmar en een krijgswet werd afgekondigd.

Hoe om te gaan met verzet?

De nieuwe beweging werd onderdrukt. Aung San Suu Kyi kreeg huisarrest en studenten sloten zich aan bij de etnisch- religieuze verzetsbewegingen in de binnenlanden. Hier wordt de strijd voortgezet. Soms lijkt het regime haar greep te verliezen; gevangenen worden vrijgesproken en Aung San Suu Kyi is uit haar huisarrest ontheven. Het is nog maar de vraag of dit aanzet tot democratie.

De lange arm van onderdrukking

Na 2008 kwam er ruimte voor hervormingen, aangejaagd door toegenomen spanningen en opstanden in het noorden van het land. Een referendum overtuigde het regime van een meer democratische grondwet en de belofte werd gedaan voor hervormingen. De junta kwam feitelijk ten einde en Er kwamen weer verkiezingen, deze werden geboycot door de NLD. Er bestaat nog altijd veel scepticisme over de toedracht van de hervormingen. Zou de democratie meer zijn dan een lege belofte? De bij- verkiezingen van 2012 waren hoopvol. Er wordt gehoopt dat de aankomende, volledige, verkiezingen het parlement definitief veranderen kunnen.

Net als een halve eeuw geleden

Nu zijn er nieuwe, volledig vrije verkiezingen aangekondigd. Mogelijk worden deze gewonnen door de NLD. Het is echter onwaarschijnlijk dat dit het einde betekent van de militaire greep op het land. Het is daarnaast ook de vraag hoe het nieuwe land om zal gaan met de voortdurende etnische en religieuze spanningen in het land. In het geval van democratie is het onwaarschijnlijk dat deze ophouden met hun verzet; de achtergrond van deze verenigingen is veelal etnisch en religieus, democratie speelt een beperkte rol.

Een reddende engel?

Mogelijk komt er een einde aan de militaire dictatuur die vandaag bestaat. Mogelijk ontstaat er democratie, misschien zelfs vrijheid. Het is echter waarschijnlijk dat conflicten zullen blijven bestaan in de binnenlanden van Birma. Zelfs de reddende engel, dochter van Aung San, zal dit niet snel kunnen veranderen.