De kanalisatie van de Maas

Op 29 december 2016 vond een aanvaring plaats in het Maas-Waalkanaal. Een binnenvaartschip vernielde de stuw bij Grave, waarna het waterpeil sterk daalde. Sindsdien zijn er problemen om het Maas-Waalkanaal weer begaanbaar te maken voor de binnenvaart. De Maas is al lange tijd een belangrijke scheepsroute, maar de begaanbaarheid van de rivier was soms problematisch. In 1915 werd besloten om de bevaarbaarheid van de Maas te verbeteren: de kanalisatie van de Maas begon.

Maasverbetering en de kanalisatie van de Maas

De Maas was een sterk meanderende rivier. Tijdens de Maasverbetering werd een groot aantal bochten afgesneden, waardoor de rivier beter bevaarbaar werd. Ook werd gezorgd voor een snellere waterafvoer. Bovendien werd een aantal kanalen werd aangelegd, om zo de vaarroutes te verbeteren. Zo werd het Maas-Waalkanaal aangelegd. Vóór de aanleg van het Maas-Waalkanaal moesten schepen die van Heumen naar Nijmegen voeren een omweg maken van 100 kilometer. Door de aanleg van het kanaal was deze omweg niet meer noodzakelijk. Het kanaal zelf is ‘maar’ 13.5 kilometer lang. Naast de aanleg van kanalen, werden ook stuwen gebouwd. Deze werden onder andere gebouwd bij Borgharen, Sambeek en Grave. Het doel van een stuw is om water in een rivier op te stuwen. Met behulp van deze stuwen kon de waterstand beter gecontroleerd worden. Zo kon het waterpeil beter in peil gehouden worden, en kon ervoor gezorgd worden dat het water hoog genoeg stond om er met grote schepen doorheen te varen. De Maasverbeteringen werden in 1942 voltooid.

Werkverschaffing in Nederland

Het werk aan het Maas-Waalkanaal begon in 1920 onder leiding van Ludolph Reinier Wentholt, een civieltechnisch ingenieur en later directeur-generaal van de Rijkswaterstaat. Het kanaal werd uiteindelijk in 1927 geopend door koningin Wilhelmina. Het werk aan het Maas-Waalkanaal was ook een werkverschaffingsproject. Er was sprake van aanzienlijke werkloosheid, en de Nederlandse overheid zette een groot aantal werkverschaffingsprojecten op. Hierbij werden werklozen aan het werk gezet bij grote werken, zoals de aanleg van kanalen. Dit was ongeschoold werk waarin de werklozen in ploegen aan het werk gezet werden. De werkers kregen een laag loon en werkten lange dagen. In de buurt van de projecten werd voor opvang gezorgd, ‘werkkampen’. Vooral in socialistische kringen bestond kritiek op deze werkverschaffing, die soms aangemerkt werd als uitbuiting.

Het Julianakanaal

Tijdens de Maasverbetering werden nog andere kanalen aangelegd, bijvoorbeeld het kanaal Wessem-Nederweert, dat 17 kilometer lang is.  Tot de aanleg van het Julianakanaal, dat 35 kilometer lang is, werd in 1919 besloten. De toenmalige prinses Juliana stak op 22 oktober 1925 de eerste schop in de grond.

Omvaren

Na de recente vernieling van de stuw op 29 december 2016 bij Grave zakte het waterpeil in het Maas-Waalkanaal behoorlijk. Het oplossen van dit probleem duurt veel langer dan verwacht: schippers uitten al hun onvrede. Omvaren vanwege de problemen op het Maas-Waalkanaal kost hen tot wel 200.000 euro per maand. Met behulp van grote pompen probeert Rijkswaterstaat nu water uit de Maas over te pompen naar het Maas-Waalkanaal. Deze pompen kunnen per seconde 1400 liter water oppompen.