The Fortune Teller, Adele Kindt (Wikimedia Commons)

Zekerheid of geluk: waarzeggerij in de 19e eeuw

Hoewel iedereen af en toe wel in de toekomst zouden willen kijken, zijn er maar een paar mensen, zo zeggen ze althans zelf, begiftigd met paragnostisch talent. Toch bestaan waarzeggers al eeuwen. Hoewel de rationele 18e eeuw net achter de rug was, maakten veel mensen in de 19e eeuw nog gebruik van een waarzegger. Vooral vrouwen wilden zeker zijn van hun geluk en kozen voor een betaald kijkje in hun eigen toekomst.

Obsessie met de toekomst

Hoewel waarzeggerij al eeuwen bestaat, ontstond er aan het einde van de 18e eeuw een nieuwe golf van interesse voor het lot. Tijdens de Terreur van de Franse Revolutie wilden veel Parijzenaren weten of ze hun hoofd zouden behouden. Te midden van al dat tumult deed Marie Anne Lenormand haar optreden. Zij werd bekend vanwege haar voorspellingen aan Joséphine de Beauharnais en Napoleon, die allemaal uitkwamen. Zo voorspelde Lenormand dat de twee zouden trouwen, de troon bestijgen, en weer zouden scheiden. Lenormand schreef veel boeken over kaartlezen en startte daarmee een ware obsessie met de toekomst die tot ver in de 19e eeuw zou duren.

Geluk in de liefde

Het leggen van tarotkaarten werd een populaire bezigheid onder dames van stand. Tijdens theekransjes vonden zij het vermakelijk om eens een kijkje in de toekomst te wagen. De betekenis van de kaarten sloot dan ook goed aan op hun interessegebied. Hoe zou het hen bijvoorbeeld vergaan in de liefde? Voor het kaartleggen had je weinig paragnostische begaafdheid nodig: de betekenis van de kaarten stond beschreven in boeken als die van Lenormand. Volgens het boek The Fortune Teller (1851) van Louisa Lawford betekende de harten-heer bijvoorbeeld dat een ‘mooie jonge vrijgezel, die alleen droomt van plezier’ op het pad van het lotgeval zou komen, maar als de kaart omgekeerd lag, zou dat juist een verongelijkte militair zijn. Ruiten-acht stond voor ‘de liefde bedrijven’, en omgekeerd zou die liefdesscène ‘onsuccesvol’ zijn.

Handlezen

Kaartlezen mocht dan iedereen kunnen, er waren ook technieken om de toekomst te voorspellen die veel moeilijker waren en alleen door professionele waarzeggers uitgevoerd werden. Handlezen is daar een voorbeeld van. Veel bekende mensen uit de 19e eeuw lieten zich leiden door het lot dat in hun handpalm geschreven stond. Zo raakte de Engelse schrijven Oscar Wilde geobsedeerd door de kunst van de waarzeggerij. Zijn lot werd overigens niet rooskleurig voorspeld. De bekende handlezer Cheiro zag in zijn linkerhand ‘de hand van een koning’, maar in zijn rechterhand ‘de hand van iemand die zichzelf verbant’. Wilde, die inderdaad geen rooskleurige toekomst tegemoet ging en veroordeeld werd voor sodomie, geloofde in dat lot en vroeg de handlezer wanneer het onheil zou gaan plaatsvinden, zodat hij zich er op kon voorbereiden.

Moedergeluk

Veel vrouwen die in de 19e eeuw een paragnost bezochten, deden dat om erachter te komen of ze moeder zouden worden. Zo werd de Engelse waarzegger Joseph Powell in 1807 veroordeeld, omdat hij één van zijn cliëntes wel heel vrijpostig van advies voorzag. Nadat zij hem in een brief gevraagd had of ze ooit moeder zou worden, schreef hij dat ze dat wel zou worden, maar niet van haar eigen man, en alleen als ze daar de ‘juiste middelen’ voor zou aangrijpen. Vervolgens meldde hij de vrouw, van goede afkomst, dat hij haar daar met plezier een handje bij zou willen helpen en nodigde haar uit de volgende dag bij hem langs te komen.

Maar ook als vrouwen al zwanger waren bleef er nog veel om je zorgen over te maken. Zeker adellijke vrouwen, die een erfgenaam moesten voortbrengen, hadden soms niet het geduld hun zwangerschap uit te zitten om het geslacht van kun kind te weten te komen. Ze bezochten daarom soms een waarzegger die ze alvast kon vertellen of ze de langgewenste zoon zouden krijgen.