De geschiedenis van loterijen in Nederland
Themamaand Geluk – Loterijen: de winkans is klein, maar toch kunnen sommigen de verleiding niet weerstaan om eraan mee te doen. Deelnemers komen vaak bedrogen uit, want meestal valt er niets tot weinig te winnen. Al in de oudheid werden de eerste loterijen gehouden. Wat is de oorsprong van de loterij in Nederland?
De oorsprong van de loterij gaat terug tot circa 200 v.C. Tijdens de Han-dynastie (206 v.C. - 220 n.C.) was in China een voorloper van het kansspel Keno populair. Het spel werd opgezet omdat de Chinese autoriteiten te weinig geld hadden om de Chinese Muur te betalen.
Eerste loterijen op Nederlands grondgebied
In Nederland kwam de komst van loterijen veel later. De eerste onofficiële loterij op Nederlands grondgebied vond pas plaats in 1444 in Utrecht. De bodem van de lokale schatkist was bereikt en de stad had dringend geld nodig. Veel andere Nederlandse steden zagen het nut van deze populaire loterij snel in. Het werd eerder regel dan uitzondering dat andere Nederlandse steden ook loterijen organiseerden. De loterijen vonden als volksvermaak op straat plaats en namen vaak dagen in beslag. Muziek en drank mochten niet ontbreken. Naast geld konden er ook zilver en schilderijen gewonnen worden. In de loop van de zeventiende eeuw kon er in Nederland alleen nog geld verdiend worden bij loterijen.
Generaliteitsloterij
De Staten-Generaal van de Republiek der Verenigde Nederlanden richtte in 1726 de Generaliteitsloterij op. Op 4 april van dat jaar werd in de Ridderzaal in Den Haag de eerste Generaliteitsloterij gehouden. Er werden 120.000 loten verkocht. Het doel van deze loterij was niet alleen om de nationale schatkist te spekken, maar ook om de wildgroei van kleine illegale loterijen te stoppen. De hoofdprijs was destijds 30.000 gulden. Daarna werd de naam vaak gewijzigd, onder andere door prins Willem Frederik (1772-1843), de latere Koning Willem I. Zijn eerste besluit in 1813 was het veranderen van de naam in de 'Nederlandsche Loterij.' Sinds 1848 staat deze loterij bekend als de Nederlandse Staatsloterij.
Latere loterijen in Nederland
De regels omtrent loterijen werden vastgelegd in de Wet op de kansspelen, die in 1964 is aangenomen. Naast de staatsloterij kreeg Nederland gaandeweg ook andere zelfstandige loterijen, die naast het gelukkig maken van mensen ook als doel hebben om goede doelen te steunen. Voorbeelden zijn de Nationale Postcode Loterij en de VriendenLoterij uit 1989 en de BankGiro Loterij uit 1961.
Afbeelding:
By B. Mourik (excudit) (Royal Library, Netherlands) [Public domain], via Wikimedia Commons
