Hizir Hayreddin Barbarossa: zeeheld van de islam

Een van de meest heroïsche figuren van de zestiende eeuwse Middellandse Zee was Hizir Hayreddin, beter bekend als Barbarossa (roodbaard). De moslimadmiraal plunderde de kusten van christelijk Zuid-Europa en zette de Osmaanse marine definitief op de kaart.

Overvallen op zee

Hizir groeide op in de jaren 1470 als jongste zoon van een Albanese middenstandsfamilie op Lesbos. Zijn vader, een oudgediende van het Osmaanse leger, runde een pottenbakkersbedrijf met de hulp van zijn vier zoons. De mannen voeren regelmatig de zeeën over om hun producten te verkopen op de markten in Griekenland en Noord-Afrika. Op een van deze reizen ging het mis. Het handelsschip werd overvallen door de ridderorde van de Maltese Tempeliers. De ridders doodden Hizirs oudste broer en namen een andere broer Aruj gevangen.

De Barbarossa broers maakten naam op zee

Na een jaar kwam Aruj vrij en zon hij op wraak. Aruj en zijn broer Hizir maakten vanaf dat moment als kapers jacht op christelijke schepen. De Barbarossa Broers, zoals hun bijnaam gauw luidde, maakten naam als berucht piratenduo op de Middellandse Zee. Zij trokken de aandacht van de Osmaanse marine, die tot dan toe niet zo succesvol was en wel enkele bekwame zeemannen kon gebruiken. Nadat de Osmanen in 1510 vrede hadden gesloten met de Maltese Tempeliers verplaatsten de Barbarossas hun piratenactiviteiten naar de semi-autonome kaperstad Tunis. De lokale emir schonk hun een kaperslicentie waarmee de broers, inmiddels met z’n drieën, toestemming kregen vijandelijke schepen aan te vallen en met hun buitgemaakte specerijen, zilverwaren en slaven aan te meren in de Tunesische havens.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Bodrum

Aan de macht in Algiers

Ondertussen lieten de Spanjaarden hun spierballen zien. Regelmatig overvielen zij de Noord-Afrikaanse kust. De Spanjaarden maakten handig gebruik van het weifelend optreden van de Algerijnse emir die privileges en land verleende aan de Spaanse troepen. In reactie op deze passiviteit pleegden de Barbarossa Broers in 1516 een staatsgreep, vermoordden de emir en nestelden zich aan het hoofd van de stadstaat Algiers. Zij kregen versterking van honderden islamitische krijgers. Rijkdommen stroomden binnen.

Alleen tegen de Spanjaarden

Hun actie bleef evenwel niet zonder gevolgen. Onder leiding van Karel V landde in 1518 een sterke Spaanse vloot van 10.000 man voor de poorten van Algiers. Na 20 dagen strijd stormden de Spanjaarden binnen en veroverden de stad. Hizirs broers kwamen om in de strijd. Hizir stond er nu alleen voor.

Hizir reeg de overwinningen aaneen

Versterkt door Osmaanse troepen en met de hulp van zijn 'Barbarijse' zeerovers begon Hizir aan een opmerkelijke expeditie. In de jaren 1520 heroverde hij Algiers op de Spanjaarden en maakte hen tevens Oran en Tlemcen afhandig. In de tussentijd teisterde hij de kusten van Sardinië, Corsica, Spanje en Frankrijk. Pogingen van Karel V om hem te doen overlopen, legde Hizir gedecideerd terzijde. Nadat hij de Osmaanse marine assisteerde in het terugdringen van de tempeliers op Rhodos, keerde hij terug naar Noord-Afrika voor een grootscheepse aanval op het destijds Spaanse Tripoli in 1531. Deze aanval mislukte, waardoor het tot 1551 zou duren voordat Tripoli in Osmaanse handen zou vallen. Hizir zou dat echter zelf niet meer mee maken.

Krachtmeting met de christenen

Na zijn mislukte poging om Tripoli te veroveren, was zijn volgende grootscheepse aanval wel succesvol. Hizir veroverde Napels in 1537 en voegde de stad toe aan het Osmaanse rijk. Voor de paus was de maat vol. Hij organiseerde en financierde een christelijke zeevloot onder leiding van de Italiaanse admiraal Andrea Doria. De onwaarschijnlijke combinatie van elkaar naar het leven staande Spaanse, Genuese, Venetiaanse en Pauselijke schepen zou het pleit op de Middellandse Zee beslechten ten gunste van het kruis.

Hizir domineerde op zee

Hizir, echter, besliste anders. Met een spectaculaire overwinning bij Prevesa op 29 september 1538 vernietigde hij de christelijke vloot en nam 38 schepen mee als oorlogsbuit. De zege op zee betekende dat de Osmaanse marine zijn aanwezigheid op de Middellandse zee verstevigde. Hizir bleef een plaag voor de christenen. Zeker nadat hij hulp kreeg van de Fransen die in Hizir een solide bondgenoot zagen in hun strijd tegen de Spanjaarden. In 1545 ging de admiraal met pensioen. Hij stierf een jaar later in Istanbul.