Drie populaire Romeinse bordspellen

Bij de Romeinen was het spelen van bordspellen heel populair, met name voor volwassenen. De spellen werden gespeeld in badhuizen, thuis, in de bar, maar ook door bijvoorbeeld soldaten tijdens veldtochten. Bordspellen werden met name gespeeld door Romeinse mannen, in zowel hoge als de lagere klassen. In een bar werd er regelmatig geld ingezet. De Romeinen speelden meerdere spellen, waarvan ludus duodecim scripta, alea/tabula en ludus latrunculorum de populairste waren. De genoemde spellen worden allemaal door twee spelers gespeeld.

Ludus duodecim scripta/scriptorum

Dit bordspel, te vertalen als het ‘twaalf punten spel’, was erg populair in het Romeinse rijk. Ondanks dat er weinig informatie is over de regels van het spel, wordt het spel vergeleken met het huidige backgammon. Het bord bestaat uit drie rijen van 12 vakken, zoals te zien op de afbeelding hierboven. In het spel worden in ieder geval drie dobbelstenen gebruikt en 15 steenstukken per speler.

Alea/tabula

Ook Alea of Tabula zou vergelijkbaar zijn met het huidige backgammon. Er wordt ook wel gesteld dat het spel een latere versie is van ludus duodecim scripta. Onze kennis over de regels van Tabula komt uit verslagen van keizer Zeno van Byzantium in 480 na Chr. De opzet van Tabula is hetzelfde als backgammon, alleen worden er drie dobbelstenen gebruikt in plaats van twee. Alle stenen beginnen naast het bord. De bedoeling is om alle stenen via de vakken van spel zo snel mogelijk uit te spelen, dit doe je door het aantal stappen te gooien met de drie dobbelstenen. Een steen mag alleen gelegd worden op een open vlak.

Ludus latrunculorum

Een van de populairste spellen binnen het Romeinse rijk was ludus latrunculorum, dit betekent ‘spel van de soldaten’. Het spel is vergelijkbaar met dammen en wordt dan ook gespeeld met zwarte en witte glazen speelstenen. Deze werden gemaakt door druppels glasmassa af te laten koelen, zodat er een speelsteen ontstond. Het speelbord (vaak 12 bij 8 vlakken) werd meestal ingekrast op een oude dakpan of op een platte steen. De hoeveelheid stenen verschilde sterk en was afhankelijk van de grootte van het bord. Voor een bord dat 12 vlakken breed was, werden er 12 steentjes gebruikt. De speelstenen werden op de langste zijde tegenover elkaar in een rijtje neergezet. De spelers verplaatsen om beurten één speelsteen, voorwaarts, zijwaarts of achterwaarts, maar niet diagonaal. Een speelsteen wordt ‘verslagen’ als deze in een rechte lijn wordt ingesloten door twee speelstenen van de tegenpartij. Maar wanneer een speler zijn steen zelf tussen twee stenen van de tegenstander plaatst, wordt de steen niet verslagen. Diegene die alle speelstenen van de tegenstander heeft verslagen, wint het spel.

Leestip:

Spelen in de Middeleeuwen – Over schaken, dammen, dobbelen en kaarten
Redactie: W.S. van Egmond en M. Mostert
ISBN: 906550642X
Uitgever: Verloren
Winkelprijs: €29,–