Hoe legden Romeinse legionairs zulke lange afstanden af?
Dinsdag 16 juli, de derde dinsdag van juli, gaat de Nijmeegse Vierdaagse weer van start. Deze beroemde vierdaagse trekt elk jaar vele wandelaars, die zich zeker goed hebben voorbereid op de lange tocht. In de oudheid moesten Romeinse legionairs ook al enorme afstanden lopen, hoe deden zij dit eigenlijk?
Bijvoet
Het antwoord op deze vraag is niet speciale sokken of veel rustpauzes, maar een plant. De Romeinen hadden namelijk ontdekt dat de bladeren van de plant de bijvoet een goed middel waren tegen vermoeide voeten. De soldaten stopten de bladeren van de plant in hun sandalen, deze bladeren zorgden ervoor dat de voeten minder gingen zweten. Hierdoor konden de soldaten dus langer doormarcheren zonder dat ze last kregen van hun voeten.
Bijvoet was vooral heel praktisch omdat het gewoon als onkruid langs de weg was te vinden. Dat is overigens nu nog steeds zo, de plant van 50-150 cm met diep ingesneden donkergroene bladeren en viltig zilvergrijs blad van onderen is nog steeds te vinden in wegbermen.
Romeinse voeten
Bijvoet heeft een eigen geschiedenis, de plant werd over de eeuwen heen in verschillende culturen gebruikt, onder meer vanwege de medicinale en/of magische werkingen van de plant. Het idee dat bijvoet zou kunnen helpen tegen vermoeide voeten komt mogelijk bij de Romeinse schrijver Plinius de Oudere vandaan. In zijn Naturalis Historia schreef hij namelijk hoe reizigers met de plant om hun voeten gebonden geen vermoeidheid voelden. De bladeren van de bijvoet zouden de Romeinse soldaten vervolgens in hun Caligae hebben gestopt. Caligae zijn de sandalen gebruikt door de Romeinse legionairs. Hoewel sandalen normaal enkel binnen werden gedragen door Romeinen, waren de Caligae specifiek ontworpen om te marcheren. Het waren open, stevige sandalen die zo waren gemaakt zodat de Romeinse soldaten geen blaren zouden krijgen.
Lopen als een Romein
Tijdens de Vierdaagse van 2019 kunnen lopers ook ervaren of het Romeinse middel effectief is. In het weekend van 13 en 14 juli of tijdens de Vierdaagse zelf kunnen lopers namelijk bij Museum Het Valkhof een zakje bijvoet komen ophalen. Het museum is tijdens de Vierdaagse geopend, met uitzondering van 15 en 19 juli.
Bronnen:
- Romeacrosseurope.com: Caligae – footwear of Rome’s fighting men
- Persbericht Museum het Valkhof
- Plinius de Oudere, Naturalis Historia, boek 26, 89
Afbeeldingen:
- Marcherende Romeinse legionairs, afgebeeld op de zuil van Marcus Aurelius in Rome. Barosaurus Lentus [CC BY 3.0], via Wikimedia Commons
- Bijvoet, Hietaparta via Pixabay
