Allerzielen

Overschaduwd door de twee voorgaande feestdagen, wordt op 2 november Allerzielen gevierd. Deze dag is in de katholieke kerk bedoeld om de doden te eren. De feestdag wordt ook gevierd in de Oosters-orthodoxe kerk en sommige protestantse kerken, zoals de Anglicaanse kerk. De meeste protestantse kerken erkennen de feestdag echter niet omdat zij het oneens zijn met de theologie achter de feestdag.

Het vagevuur

Volgens het katholieke geloof kan de ziel van een persoon naar drie mogelijke plaatsen gaan. De eerste hiervan is de hemel, alleen mensen die sterven in een staat van volmaaktheid, zonder zondes, kunnen hier direct naartoe gaan. De tweede is de hel, waar de zielen van mensen die sterven in een staat van doodzonde, de zwaarste vorm van zondigen, door hun eigen keuze heengaan. De derde tussenliggende optie is het vagevuur, waarvan wordt gedacht dat veruit de meeste zielen hier aanvankelijk heengaan. De zielen van gestorvenen die vrij zijn van doodzonde, maar vooralsnog zondes hebben begaan, belanden hier.

In het vagevuur worden zielen gereinigd zodat zij volmaakt de hemel in kunnen gaan. Katholieken geloven dat de zielen van hun geliefden door middel van gebeden kunnen worden gereinigd van hun zonden zodat zij tot de hemel kunnen toetreden.

Het geloof in het vagevuur is in de geschiedenis van de katholieke kerk erg controversieel geweest. Zo werd de leer misbruikt om geld in te zamelen voor de kerk tijdens de renaissance, wat bekend stond als de aflaathandel. Mensen konden een aflaat kopen en op die manier stond hun ziel, of die van een (overleden) geliefde, gegarandeerd om tot de hemel toe te treden. Deze aflaathandel leidde tot het protest van Maarten Luther. Toen hij de bijbel in het Duits vertaalde, liet hij de zeven boeken weg die verwezen naar gebeden voor de doden en introduceerde hij de overtuiging dat het niet nodig is om voor de doden te bidden om hen de hemel in te krijgen.

St. Odilo van Cluny

In de zesde eeuw was het in Benedictijnse kloosters gebruikelijk om de overleden leden op Pinksteren te herdenken. Volgens Widukind van Corvey, een belangrijke geschiedschrijver uit Saksen, bestond er een aloude ceremonie van het bidden tot de doden op 1 oktober in Saksen. De gewoonte om op 2 november echter een speciale dag te wijden aan het eren van de doden werd voor het eerst vastgesteld door de Franse St. Odilo van Cluny in 998 n. Chr. Hij stelde in dat alle kloosters die afhankelijk waren van de Abdij van Cluny een jaarlijkse herdenking houden van alle gelovigen die overleden waren. Hij verspreidde het gebruik naar de andere huizen van de Cluniac-orde, het grootste netwerk van kloosters in Europa. De viering werd al snel overgenomen in verschillende bisdommen in Frankrijk en verspreidde zich naar de gehele westerse kerk. Het gebruik werd echter pas in de veertiende eeuw in Rome geaccepteerd.

De legende gaat dat de pelgrim Peter Damiani door een storm op een bijna verlaten eiland belandde. Hier kwam hij een kluizenaar tegen die hem vertelde dat er tussen de rotsen een kloof was die in verbinding stond met het vagevuur. Hieruit zou voortdurend het gekreun van gemartelde zielen te horen zijn. Hij beweerde ook dat hij demonen hoorde klagen over de doeltreffendheid van de gebeden van de gelovigen. Nadat Peter Damiani uiteindelijk weer thuiskwam, haastte hij zich om de monniken van het klooster van Cluny te informeren, die vervolgens de dag na Allerheiligen instelde als jaarlijkse dag om de doden te eren en te bidden voor de zielen in het vagevuur.

Allerzielen buiten de katholieke kerk

Onder Oosters-orthodoxe en Oost-katholieke christenen zijn er verschillende Allerzielen gedurende het jaar. De meeste vallen op zaterdag, omdat Jezus op de heilige zaterdag in het graf lag. Ook onder protestanten zijn de gebruiken van Allerzielen nog niet helemaal verdwenen. Zo versieren de Fransen en Duitsers op jour des morts de graven van hun geliefden. Tsjechen gaan op deze dag de graven van familieleden bezoeken en schoonmaken, zelfs atheïsten doen hieraan mee. In Tirol bestaat het gebruik om cake klaar te zetten voor de zielen van overledenen en om de kamer warm te houden. Over de hele wereld zijn er verschillende variaties van Allerzielen, zoals het Chinese geestenfestival, het Japanse Obon Matsuri of de Mexicaanse Día de Muertos. In Noord-Amerika wordt Allerzielen door protestanten voornamelijk op een seculiere manier gevierd door middel van Halloween-festiviteiten.

Bronnen:

• Britannica: All Souls’ Day
• Catholic: All Souls’ Day
• Learn Religions: All Souls’ Day and Why Catholics Celebrate It

Afbeeldingen:

• All Soul’s Day via Wikimedia Commons
• The Day of the Dead via Wikimedia Commons
• Een kerkhof buiten een Lutherse kerk in de Zweedse stad Röke tijdens Allerheiligen via Wikimedia Commons