De unieke datum 30 februari 1712

In onze Gregoriaanse kalender hebben we elke vier jaar een schrikkeljaar. In die jaren telt de maand februari 29 dagen in plaats van 28 dagen. In Zweden was er echter een moment in de geschiedenis dat de maand februari 30 dagen kende.

Tien dagen overgeslagen

Voor 1600 werd er in Europa vooral gebruik gemaakt van de Juliaanse kalender. Deze kalender zag er bijna hetzelfde uit als de kalender die nu gebruikt wordt. Er was echter één verschil: het jaar op de juliaanse kalender was korter dan de tijd die de aarde erover doet om rond de zon te gaan. Een jaar op de juliaanse kalender was ongeveer 11 minuten te kort. Omdat de juliaanse kalender al eeuwen in gebruik was, liep men in die tijd flink voor op de natuur, tien dagen om precies te zijn. Om alles weer gelijk te trekken, moesten er ergens tien dagen worden overgeslagen.

In de twee eeuwen die volgden stapte land na land over op de hervormde Gregoriaanse Kalender, wat in de meeste gevallen betekende dat er in één klap tien (of later elf) dagen werden overgeslagen. Omdat het een katholiek idee was, duurde het vooral in de protestantse landen lang voordat men deze nieuwe jaartelling wilde invoeren.

De Zweedse kalender

In 1700 besloot de Zweedse koning Karel XII om de kalender gelijk te stellen aan Gregoriaanse kalender. Omdat hij de verandering niet in één keer wilde doorvoeren bedacht hij een ingenieus plan. Er zouden de komende veertig jaar geen schrikkeldagen meer voorkomen in Zweden, zodat de Zweedse kalender aan het einde van die periode gelijk liep met de Gregoriaanse kalender.

Dit plan klonk misschien heel slim, maar het was vooral erg verwarrend. Want naast de Juliaanse Kalender en de Gregoriaanse kalender, had men in Europa nu ook te maken met een Zweedse kalender waarvan de data zich ergens tussen die van de gregoriaanse en de juliaanse kalender bevonden. Slecht idee of niet, het plan trad in werking in februari of maart 1700, afhankelijk van welke kalender er aangehouden wordt.

Later dat jaar begon de Grote Noordse Oorlog tussen Zweden en de Noordelijke Alliantie van Rusland en Denemarken-Noorwegen. Deze grootschalige oorlog zorgde ervoor dat de kalenderkwestie op de achtergrond verdween. Men vergat twee maal de schrikkeldag in februari over te slaan, waardoor de Zweedse kalender in 1709 nog steeds maar 1 dag verschilde van de Juliaanse kalender.

Dertig februari 1712

In 1712 zag Karel XII in dat zijn plan niet soepel verliep en hij besloot in te grijpen. De oorlog was niet het moment om zo’n belangrijke administratieve verandering door te voeren en voor de bondgenoten was het niet handig om elke vier jaar met een andere kalender te maken te krijgen. Karel XII besloot zijn plan terug te draaien en de Juliaanse kalender weer te herstellen in Zweden. De schrikkeldag die was weggevallen moest daarom worden ingehaald. Dit loste men op door een extra schrikkeldag toe te voegen. Zo ontstond de bijzondere datum 30 februari 1712.

Het zou nog tot 1753 duren voordat de Zweden definitief de overstap maakten naar de Gregoriaanse kalender. Ditmaal ging dat een heel stuk makkelijker: de laatste elf dagen van februari werden overgeslagen.