Wie waren de Kelten? Hoe oeroude sagen helpen de mysteries op te lossen
Monniken in Ierland en Wales tekenden in de 7e en 8e eeuw oude legenden op die in hun regio de ronde deden. Waren dit Keltische verhalen uit de prehistorie?
De Keltische cultuur is rond 800 v.Chr. in het oostelijke Alpengebied begonnen, zo nemen onderzoekers aan. Vervolgens zwermden de Kelten uit van Turkije tot de Britse eilanden, en van zuidelijk Nederland tot Gibraltar. Later, tegen het begin van onze tijdrekening, werd hun cultuur door Romeinen, Germanen en andere volkeren overvleugeld. Alleen op de Britse Eilanden, en later na een migratiegolfje opnieuw in Bretagne, kon de Keltische beschaving voortleven.
Kelten schreven (bijna) niks op
De Kelten waren uiterst spaarzaam met het schrift, en de Grieken en Romeinen vonden het niet nodig om de mythen van hun ‘barbaarse’ buren te noteren. Van het vasteland zijn geen verhalen overgeleverd. Pas ergens rond de 7de en 8ste eeuw begonnen monniken in vooral Ierland en Wales oude verhalen die in hun regio de ronde deden, op te tekenen. De monniken waren vertrouwd met de Latijnse literatuur en oordeelden dat hun Keltische erfgoed het evenzeer verdiende om te worden vastgelegd.
Mythologische koning Conchobar
Vanaf ongeveer de 11de eeuw begonnen sommige auteurs de Ierse verhalen te ordenen en bundelden veel ervan in vier zogenaamde cycli. Daardoor bezitten we nu bijvoorbeeld de Ulstercyclus waarin de daden van de mythologische koning Conchobar en zijn gezellen staan beschreven. Het verhaal van Deirdre en de smarten dat in het Nederlands mooi door Adriaan Roland Holst werd verteld, past binnen deze cyclus.
Schoonzoon van Noach ontdekt Ierland
Een andere cyclus verhaalt hoe Ierland door verschillende mythische volkeren werd bezet, tot uiteindelijk de mens het eiland in bezit nam. De cyclus begint tijdens de Bijbelse zondvloed en laat een schoonzoon van Noach als eerste man Ierland betreden (overigens na zijn vrouw). Onmiskenbaar was deze cyclus bedoeld om Ierland een eerbiedwaardige geschiedenis te schenken, die niet voor die van andere landen hoefde onder te doen. Tegelijkertijd was het een manier om het Ierse verleden binnen het Bijbelse tijdschema te persen en het diep-christelijke karakter van het eiland te benadrukken.
In het vervolg van dit artikel gaat Herman Clerinx in op de vraag hou oud deze mythen eigenlijk zijn. Je leest het volledige artikel in het extra dikke herfstnummer van
Geschiedenis Magazine.
Abonnees van Geschiedenis Magazine krijgen dit nummer omstreeks 2 oktober in de brievenbus.
Dit nummer niet missen, maar nog geen abonnee? Meld je aan vóór donderdag 17 september 16:00 u., dan krijg ook jij dit nummer thuis.
Meld je aan Geef Geschiedenis Magazine cadeau
