De geschiedenis van de deurknop

Je gebruikt deze uitvinding waarschijnlijk tientallen keren per dag zonder het in de gaten te hebben: de deurknop. Met dit instrument open en sluit je immers de deuren op kantoor, in je huis en op talloze andere locaties. Maar waar komt de deurknop eigenlijk vandaan?

De oudste bekende voorloper van de deurknop dateert al uit de steentijd. In 2010 groeven archeologen in Zwitserland namelijk een 5.000 jaar oude deur op, de oudste gevonden deur van Europa. Dit exemplaar bestond uit hout en was grotendeels intact gebleven. Hierdoor troffen de archeologen ook een deurknop op deze deur aan, die daarmee de oudste bewaard gebleven deurklink is. Deze bestond net als de deur geheel uit hout.

In Romeinse appartementen

Over de vroege geschiedenis van de deurknop is weinig bekend, doordat er geen grote onderzoeken naar zijn gedaan. Het is in ieder geval wel bekend dat de Romeinen ook deurknoppen gebruikten voor hun insulae (appartementen). Deze werden soms gecombineerd met sloten met een sleutel, maar dit was eerder de uitzondering dan de regel. Daarnaast vonden archeologen in de jaren ‘30 ook bronzen deurhendels op de schepen bij het Meer van Nemi in Italië.

Weinig gebruikt in de middeleeuwen

Tijdens de vroege middeleeuwen vonden er wat deurknoppen betreft nauwelijks innovaties plaats. De meeste middeleeuwse huizen bestonden immers uit één grote ruimte, waardoor er binnenshuis ook geen deuren waren. De buitendeur sloot men bovendien niet met een slot af, maar met een houten balk aan de binnenkant. Hierdoor was er weinig noodzaak om ingewikkelde deurknoppen te ontwikkelen. De deurklinken van De Oude Deurklink zouden in de middeleeuwen dan ook een stuk minder goed hebben verkocht dan tegenwoordig.

Vanaf het jaar 1000 kwam hier geleidelijk aan verandering in. Smeden begonnen deurklinken van metaal te maken, die meestal de vorm van een deurknop of een ronde ring. Deze bestonden zowel uit hout als metaal en waren meestal eenvoudig van vorm. Een van de best bewaard gebleven voorbeelden hiervan zijn de deuren van Westminster Abbey in Londen.

Deurknop als statussymbool

In de zestiende eeuw begon het gebruik van deurklinken flink toe te nemen. Door de stijgende welvaart werden de woningen van rijke stedelingen namelijk steeds luxer. Hierdoor konden ze het zich ook veroorloven om meerdere kamers met elk een eigen functie te laten aanleggen. En hierbij was het wel zo fijn om ook wat privacy te hebben. Daarom werden deuren steeds vaker voorzien van een mechanisme om ze af te sluiten. Dit waren niet alleen sloten, maar bijvoorbeeld ook metalen grendels die horizontaal voor de deur konden worden geschoven.

Tot begin negentiende eeuw waren dergelijke metalen deurknoppen alleen voor de rijke bovenlaag weggelegd. Hierdoor lieten welgestelden ook uitgebreid versierde deurknoppen maken voor in hun woning. Deze functioneerden als een soort statussymbolen; wie zich dit soort deurknoppen kon veroorloven, moest immers wel heel rijk zijn. Om deze rede liet ook de Franse koning Lodewijk XIV zijn paleis in Versailles voorzien van uitbundig gedecoreerde deurknoppen.

Ook voor de gewone man

Pas in de loop van de negentiende eeuw vond de metalen deurknoppen ook zijn weg naar het ‘gewone’ volk. De Industriële Revolutie maakte de massaproductie van deze mechanismen namelijk mogelijk. Hierdoor werden deurknoppen een stuk goedkoper, waardoor ze ook voor de middenklasse en arbeiders binnen handbereik kwamen. Tegen het einde van de negentiende eeuw waren ze dan ook niet meer weg te denken uit moderne huizen.

Architecten ontdekken deurknop

Aan het begin van de twintigste eeuw begonnen ook architecten zich voor de deurknop te interesseren. Grote namen als Peter Behrens, Walter Gropius en Antoni Gaudí ontwierpen elk hun eigen deurknoppen. Hierbij stond naast de functionaliteit ook het design centraal; de deurknoppen moesten goed in de ruimte passen. Daarmee was de plaats van de deurknop definitief gevestigd als onderdeel van onze woonruimtes. Tegenwoordig is de deurklink dan ook niet meer weg te denken uit onze samenleving.