Historische herkomst van ‘elk volk krijgt de leiders die het verdient’
Het gezegde ‘elk volk krijgt de leiders die het verdient’, soms geformuleerd met ‘regering’ in plaats van ‘leiders’, wordt vaak rondom verkiezingen naar boven gehaald. Maar waar komt dit gezegde vandaan?
Het gezegde ‘elk volk krijgt de leiders die het verdient’ betekent dat de inwoners van een land of natie uiteindelijk allemaal medeverantwoordelijk zijn voor de goede én slechte daden van de mensen die door dat volk als grote held (of antiheld) worden aangewezen. Het gezegde wordt toegescheven aan de Franse antirevolutionair Joseph le Maistre.
Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!
Bedacht door Joseph le Maistre
De conservatieve Le Maistre was een belangrijke denker tijdens de Franse Revolutie en wordt vaak gezien als een van de grondleggers van de conservatieve stroming. Hij verzette zich tegen het gedachtegoed van de Verlichting en beschouwde de Terreur tijdens de Franse Revolutie als een logisch gevolg van het feit dat mensen zich van de door God gecreëerde wereldorde hadden afgewend. In zijn werk Lettres et opuscules inédits : précédés d’une notice biographique schreef hij het zinnetje ‘toute nation a le gouvernement qu'elle mérite’. Oftewel: elke natie krijgt de regering die het verdient. Het werk werd pas decennia nadat Le Maistre overleed gepubliceerd door zijn zoon, maar sindsdien is de zin blijven hangen en groeide uit tot een waar gezegde.
Spreekwoorden – hoe zit het ook alweer?
Wij maken deze rubriek in samenwerking met Van Dale. De meeste informatie halen we uit het Van Dale Spreekwoordenboek, samengesteld door Dikke Van Dale-hoofdredacteur Ton den Boon. Daarin staan alle gangbare Nederlandse en Vlaamse spreekwoorden vind én hun geschiedenis, in woord en beeld.
Varianten op de uitdrukking
Het gezegde wordt nu vaak gebruikt. Zo vaak zelfs dat het gezegde bijna als een soort ‘bouwdoos’ gebruikt kan worden. De structuur ‘elke … krijgt de … die het verdient’ blijft hetzelfde, maar op de puntjes worden vaak veel andere zaken ingevuld, waardoor er een soort tegeltjeswijsheden ontstaan. Toch is er, om de betekenis van het gezegde enigszins hetzelfde te houden, wel een belangrijke eis aan wat er ingevuld wordt. Achter elke moet een gemeenschap genoemd worden. Dat kan van alles zijn. Een land, een voetbalteam een stad, het kan allemaal. Vul je echter iets anders in, bijvoorbeeld elk kind, dan krijgt het gezegde al snel een hele andere betekenis. Elk kind krijgt de zorg die het verdient, is een mededeling die iets heel anders betekent.
