Catharina le Chasseur: bij voorbaat gedoemd

Dat haar onschuldige liefde zou uitlopen op een doodsveroordeling, dat had Catharina le Chasseur niet kunnen bevroeden toen zij in1509 bij de Hollandse edelman Gerrit van Assendelft in bed belandde. De vader van Catharina dwong Gerrit om met zijn dochter te trouwen, maar dat huwelijk viel niet in goede aarde.

Eerste ontmoeting

Gerrit van Assendelft kwam uit de adellijke familie van Assendelft en studeerde rechten in Orléans, Frankrijk. Hier behaalde hij in 1507 de graad van meester. Gedurende zijn studententijd in Orléans ontmoette hij Catharina le Chasseur, een herbergiersdochter van lage komaf. Gerrit en Catharina konden het goed met elkaar vinden en gingen in de zomer van 1507 dan ook veel met elkaar om. Ondanks dat Gerrit en Catharina slechts goede vrienden waren, eindigden zij toch samen in bed op een avond. Dit resulteerde in een gedwongen huwelijk dat moest plaatsvinden onder dwang van de vader van Catharina.

Van Orléans naar Den Haag

Het kersverse echtpaar besloot in 1509 naar Nederland te verhuizen. Gerrit liet in 1469 een stadspaleis, het Huis van Assendelft, bouwen, aan wat toen nog een toegangsweg naar Den Haag was om daar met zijn vrouw te gaan wonen. Maar het huwelijk was geen lang leven beschoren. Amper terug in Nederland trof Gerrit alweer maatregelen om van zijn vrouw af te komen, wellicht onder druk van zijn familie, die vond dat Catharina van te lage komaf was. Catharina nam hier geen genoegen mee en daagde haar man in verschillende zaken voor het gerecht, zodat hij haar als zijn vrouw moest blijven erkennen en onderhouden. Na twee lange jaren van processen stelde het Hof van Holland Catharina in het gelijk.

Hoewel het echtpaar het dus over onnoemelijk veel dingen oneens was, was hun relatie niet eens zo dramatisch slecht. Gerrit nam zijn vrouw mee naar de nieuwe woning, maar weigerde hier om samen met haar te slapen. Het stel leefde dus gescheiden van tafel en bed. Het contact tussen de twee bleef desondanks prima en het stel maakte zelfs uitjes met dezelfde vriendenkring. Een paar jaar later, in 1517, werd desondanks hun zoon Klaas geboren. De familie van Assendelft was woest en schreven zowel de pasgeboren Klaas als Catharina uit de erfenis. Klaas heeft tot aan zijn dood in 1570 gevochten voor zijn rechten van de erfenis, maar zonder geluk. De familie bleef standvastig omdat hij het nazaat van le Chasseur was.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Scheiding

In 1532, na een huwelijk van 23 jaar, volgde dan toch de officiële scheiding van het echtpaar. Catharina moest 1531 al afstand nemen van de goederen van haar man, na het overlijden van haar schoonmoeder. De familie van Assendelft was na al die jaren nog steeds niet blij met het huwelijk tussen Gerrit en Catharina.

Maar met de scheiding was de strijd nog niet gestreden. Alle goederen afstaan en helemaal niks meer van haar ex-man krijgen, zelfs nu zij samen een kind hadden? Daar was Catharina het natuurlijk helemaal niet mee eens. Vlak na de scheiding klopte Catharina weer aan bij de Grote Raad, waar zij de zaak voorlegde. De uitkomst van de zaak leidde tot een compromis: Catharina deed wel afstand van alle goederen en kreeg in ruil 600 gulden per jaar en alle kosten voor het levensonderhoud van hun zoon waren voor Gerrit.

Catharina verhuist

Na de scheiding verhuisde Catharina van het Huis van Assendelft naar de Nieuwstraat in Den Haag. Ze nam twee dienstmeisjes, een page en haar kapelaan mee. Catharina bevond zich al gauw op het verkeerde pad. De kapelaan begon samen met Catharina en twee knechten uit Frankrijk een illegale in vals geld. Deze handel leverde hen veel geld op totdat zij, na negen jaar, ontdekt werden.

Gevangenschap

Catharina werd opgepakt en naar de Gevangenpoort in Den Haag gebracht, hier moet zij vervolgens in een gajool haar vonnis afwachten. Een gajool was een donkere, koude cel waar de gevangenen zaten als zij werden verdacht van moord, verkrachting of valsmunterij. De gevangenen werden geboeid met ijzeren boeien die vaak wonden veroorzaakten die al snel geïnfecteerd raakten door ontlasting en ongedierte. Ondertussen werd Gerrit ontheven van zijn functie als president van het Hof van Holland. Door alle onderzoeken die naar zijn ex-vrouw zijn gestart was ook zijn reputatie niet meer van smetten vrij. Uit onderzoek blijkt al snel dat het inderdaad om valsmunterij gaat en Catharina werd schuldig bevonden.

Omdat Catharina een relatie heeft gehad met Gerrit werd besloten dat zij niet op de brandstapel voor het publiek zou geëxecuteerd worden. Haar doodstraf mag privé worden uitgevoerd, uit enig respect naar van Assendelft. De doodstraf zou voltrokken worden door middel van verdrinking en zou ’s nachts plaatsvinden.

Midden in de nacht van 11 april 1541 werd Catharina uit haar cel gehaald en vervolgens op een pijnbank vastgebonden. De beul stopte een trechter in haar mond, en goot daar vervolgens water in. Catharina kon niets anders doen dan drinken. De beul bleef gieten tot Catharina niet meer kon en stikte in de watervloed.

Na haar dood

Catharina heeft een negatieve reputatie overgehouden sinds haar nacht in Frankrijk met Gerrit. Na haar dood werd duidelijk dat veel mensen bij haar in het krijt stonden. Ze was een zakenvrouw die mensen ook hielp aan levensmiddelen. Of Catharina nu echt een gewetenloze vrouw was of haar negatieve reputatie heeft overgehouden door rechtszaken met de familie van Assendelft blijft een mysterie. Catharina kon net zo goed een deugdzame vrouw zijn geweest, die onder de verleiding van haar liefde is bezweken.

Spoken in het Spaansche Hof?

Het Huis van Assendelft bleef nog een tijdje in handen van de nazaten van Gerrit, maar ging uiteindelijk over in handen van andere rijke families, die het statige huis later weer verkochten of verhuurden. Een van die huurders was niemand minder dan Johan de Witt en het was zijn zus, die als eerste merkte dat er iets vreemds was aan het huis. Zij meldde dat verschillende dienstbodes niet meer in het huis wilden werken. ’s Nachts zou er geprobeerd zijn de dekens van hun bedden te trekken, maar als de slapenden wakker schrokken, was er niemand te zien. Wel hoorden ze het ruisen van luxe japonnen, alsof er een dame het vertrek uit wilde rennen.

En niet alleen de familie De Witt vertelde verhalen over spoken in het huis. Ook een aantal Britse ambassadeurs vertelden verhalen over geklop en zelfs in de moderne tijd zijn er verhalen over mysterieuze plassen water en lekkages die ontstaan op plekken waar geen water is. Volgens velen zou worden die plassen water veroorzaakt door de geest van Catharina nog altijd door het huis.