De geschiedenis van de trenchcoat
Een korte blik op de modegeschiedenis leert ons dat onze voorkeuren op het gebied van kleding door de jaren heen sterk zijn veranderd. Kledingstukken zoals de cape en de hoepelrok waren eeuwen geleden niet weg te denken uit ons straatbeeld, maar nu treffen we ze voornamelijk in musea aan. Er zijn echter uitzonderingen op deze regel. Sommige kledingstukken ontpopten zich tot tijdloze klassiekers, die jarenlang grotendeels onveranderd zijn gebleven. Een mooi voorbeeld hiervan is de trenchcoat. Hoewel het al meer dan honderd jaar geleden is dat deze jas voor het eerst verscheen, geldt hij vandaag de dag nog steeds als stijlvol. Maar waar komt dit stijlicoon eigenlijk vandaan?
Oorsprong in de Eerste Wereldoorlog
De trenchcoat vindt zijn oorsprong in de Eerste Wereldoorlog. In dit militaire conflict vochten Groot-Brittannië en Frankrijk gezamenlijk tegen Duitsland, waarbij de strijd in de herfst van 1914 vastliep in een loopgravenoorlog. Soldaten aan beide kanten lagen hierbij dagen achtereen in modderige schuttersputjes, die tijdens regenbuien onderliepen. De legeruniformen waren vaak niet berekend op dergelijke omstandigheden. Met name de Britse wollen overjassen raakten vrijwel meteen doorweekt, waardoor duizenden soldaten aan ziektes bezweken, waaronder ook een flink aantal officieren. Met de winter in aantocht, ging de Britse legerleiding daarom op zoek naar een alternatieve winterjas, die ze uiteindelijk vonden in de trenchcoat.
Uitvinder betwist
Het is niet precies duidelijk waar de trenchcoat vandaan komt. Er zijn namelijk twee Britse bedrijven die allebei beweren deze jas te hebben bedacht. Kledingfabrikant Aquascutum beweert de trenchcoat te hebben geïntroduceerd om Britse officieren aan een functionele jas te helpen. Volgens concurrent Burberry zou de eerste trenchcoat echter in 1914 zijn ontworpen door Thomas Burberry, de toen 80-jarige oprichter van het bedrijf. Beide ondernemingen produceerden tijdens de oorlog trenchcoats voor het Britse leger, maar wie van de twee als eerste op het idee kwam zullen we waarschijnlijk nooit weten.
Ideale jas voor in de loopgraven
Wat wel als een paal boven water staat is dat de jas meteen aansloeg onder het Britse officierenkorps. De waterdichte stof bood bescherming tegen de regen, evenals de loshangende flap aan de achterkant. Daarnaast kwam de jas tot over de knieën, waardoor hij lang genoeg was om de bovenbenen warm te houden, maar te kort om door de modder te slepen. In de grote zakken konden de officieren hun uitrusting kwijt en door de ventilatieopeningen konden ze de zweetgeuren af en toe laten ontsnappen. Al met al maakte deze jas het leven in de loopgraven een stuk gemakkelijker. Hierdoor kreeg hij al snel de naam trenchcoat (trench is het Engelse woord voor loopgraaf).
Van legeruniform tot statussymbool
De trenchcoat was echter niet gratis. Militairen die deze jas wilden dragen, moesten hem uit eigen zak betalen. Een trenchcoat kostte 3 tot 4 pond, wat voor een gewone soldaat gelijkstond aan 3 of 4 maanden soldij. Hierdoor ontwikkelde de trenchcoat zich tot een soort statussymbool onder de Britse officieren. Dit ging zelfs zo ver dat de legerleiding op een gegeven moment iedereen onder de rang van sergeant-majoor verbood om de jas te dragen. Ironisch genoeg had dit als onbedoelde effect dat het sterftecijfer onder Britse officieren weer steeg, omdat Duitse sluipschutters hen er nu makkelijk tussenuit pikten.
Aan het Britse thuisfront golden deze beperkingen echter niet en ontwikkelde het kledingstuk zich tot een modeartikel. Zowel mannen als vrouwen begonnen trenchcoats te dragen om hun solidariteit met de troepen aan het front te benadrukken. Toen de Amerikanen zich in 1917 aan de kant van Groot-Brittannië in de oorlog mengden, maakten ook zij kennis met de jas. Via de Amerikaanse soldaten, vond het kledingstuk al snel zijn weg naar de Verenigde Staten.
Gelanceerd door Hollywood
Aangezien de trenchcoat zo sterk met de Eerste Wereldoorlog was verbonden, zou je misschien verwachten dat de jas weer van het toneel zou verdwijnen nadat in november 1918 de wapenstilstand was gesloten. Dit gebeurde echter niet. Veteranen waren namelijk gehecht geraakt aan hun trenchcoats en droegen ze daarom ook na de oorlog. Verder bleven de prestigieuze kledingfabrikanten Aquascutum en Burberry de jassen produceren, waardoor het kledingstuk zijn verheven status behield. Net zoals tegenwoordig, pronkte men 90 jaar geleden ook graag met kleren van dure merken.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog maakte de trenchcoat een korte comeback in de Britse en Amerikaanse legers. Toch stapten geallieerden officieren in de laatste oorlogsjaren over op kortere jassen, omdat deze stuk meer bewegingsvrijheid boden. De populariteit van de trenchcoat werd hier echter niet minder om. Inmiddels had Hollywood het kledingstuk namelijk ontdekt. Verscheidene beroemde acteurs droegen deze jas in filmklassiekers, zoals Humphrey Bogart in Casablanca en Marlene Dietrich in A Foreign Affair. Het feit dat gangsters, detectives en femmes fatales op het witte doek in een trenchcoat verschenen, maakte het kledingstuk nog aantrekkelijker voor het grote publiek. De reputatie van de jas was hiermee definitief gevestigd.
Tijdloos stijlicoon
Sinds de jaren ’40 is de trenchcoat nooit echt verdwenen uit onze garderobe. Aangezien het ontwerp van de jas vrij bewerkelijk is, heeft hij zich in de afgelopen decennia herhaaldelijk aangepast aan de verschillende modetrends. In grote lijnen is de trenchcoat de afgelopen eeuw echter onveranderd gebleven. Zijn link met het legeruniform is wel in de loop der jaren steeds meer vervaagd. Dit heeft wel als voordeel dat je niet langer een hoge militaire post moet bekleden om hem te mogen dragen.
Bronnen:
Afbeeldingen:
- Foto: Courtesy of Horowhenua Historical Society inc, Levin, New Zealand [CC BY-SA 3.0], via Wikimedia Commons
- Foto: Harris & Ewing, Washington, D.C. [Public domain], via Wikimedia Commons
